Rzodkiewka to odmiana botaniczna rzodkwi zwyczajnej, należąca rodziny kapustowatych. Częścią użytkową rzodkiewki są zgrubiałe korzenie z białym rdzeniem, pokryte najczęściej czerwoną skórką. Warzywo to ze względu na krótki okres wegetacji uprawiane jest głównie jako przedplon wiosną i jesienią jako poplon. Do uprawy letniej konieczny jest dobór odpowiednich odmian. Ze względu na łatwość uprawy rzodkiewka może być siana w ogrodach przydomowych, działkowych, a także w pojemnikach na balkonie lub tarasie. Rzodkiewka posiada cenne właściwości odżywcze i prozdrowotne. Jest przede wszystkim wartościowym źródłem witaminy C oraz związków siarki o właściwościach antybakteryjnych.
Wymagania uprawowe
Temperatura
Rzodkiewkę uprawiać można wczesną wiosną oraz jesienią ze względu na wytrzymałość na przymrozki do -4 st. C oraz brak wybijania w pęd kwiatostanowy przy krótkim dniu. Temperatura minimalna do kiełkowania nasion rzodkiewki to 4 st. C, a optymalna to 8 st. C. Właściwe wschody i tworzenie zgrubień można zaobserwować przy temperaturze w zakresie 12-14 st. C. Temperatura powyżej 18 st. C powoduje nadmierny wzrost liści i parcenie miąższu.
Oświetlenie
Rzodkiewka wymaga stanowiska dobrze naświetlonego. Dostęp światła jest warunkiem odpowiedniego formowania zgrubień.
Gleba
Najlepsze pod uprawę rzodkiewki są gleby średnio zwięzłe, dostatecznie wilgotne, z dużą zawartością materii organicznej, przewiewne o pH 6-7,4.
Stanowisko
Dobre stanowisko dla niej to drugi rok po oborniku. Rzodkiewkę uprawia się jako przedplon wiosenny pod warzywa takie jak pomidor, dyniowate oraz kukurydza, a także jako poplon jesienią. Może być również uprawiana współrzędnie z wieloma warzywami (sałatą, pomidorem, cebulą, szpinakiem, grochem, fasolą, kapustą i marchwią) oraz z ziołami tj. hyzop i trybula.
Przygotowanie podłoża i nawożenie
Stanowisko do uprawy rzodkiewki powinno być bardzo dobrze nasłonecznione, a ziemia żyzna, dobrze spulchniona, a następnie wyrównana, osiadła i bez grud, o odczynie zbliżonym do obojętnego. Tuż przed siewem można wzbogacić glebę kompostem albo nawozami wieloskładnikowymi, przeznaczonymi dla warzyw. Należy ostrożnie stosować nawozy azotowe, zwłaszcza w formie saletrzanowej, gdyż rzodkiewka ma tendencję do kumulowania azotanów w części podziemnej. Natomiast nawożenie siarczanem amonu ogranicza kumulację tych związków i dodatkowo wzbogaca rośliny w siarkę.
Rzodkiewka
Zakładanie uprawy gruntowej
Plantację rzodkiewki zakłada się z siewu nasion wprost do gruntu. Termin siewu w uprawie wiosennej przypada od połowy marca do końca maja, a na zbiór jesienny – w sierpniu i wrześniu. Nasiona wysiewa się w rzędach oddalonych od siebie o 15-20 cm do rowków o głębokości 1 cm. W rzędzie odstęp między roślinami powinien wynosić 3-5 cm. Zagony po siewie okrywa się folią perforowaną lub agrowłókniną w celu przyspieszenia terminu zbioru. Folię zdejmuje się po 2-3 tygodniach, a włókninę można pozostawić aż do zbioru. Natomiast wysiew pod osłonami można wykonać już pod koniec lutego.
Rzodkiewka
Zabiegi pielęgnacyjne
Po wschodach siewek wykonuje się przerywkę, która zapobiega nadmiernemu zagęszczeniu roślin i deformacji zgrubień. Zagony należy również odchwaszczać (głównie w uprawie letniej). W czasie suszy rzodkiewka wymaga systematycznego nawadniania. Rzodkiewki podlewamy co 2-3 dni.
Uprawa w pojemniku
Najlepszym podłożem do uprawy w pojemniku jest przepuszczalna, piaszczysta ziemia. Pamiętajmy również o warstwie drenażu z drobnego żwiru, aby nie zalewać korzeni. Pojemnik do uprawy rzodkiewki nie może być zbyt płytki – minimalna wysokość to 10 cm. Nasiona wysiewamy bezpośrednio do pojemnika, niezbyt gęsto. Optymalna odległość to ok 5-10 cm, a głębokość to 1 cm.
Rzodkiewka
Zbiór
Odmiany z jednego terminu siewu zbieramy najczęściej po upływie 30-40 dni od wysiewu, co dwa dni, przez 2 tygodnie. Ze zbiorem nie należy czekać zbyt długo, aby zgrubienia nie stały się przerośnięte i sparciałe.
Odmiany
Na rynku dostępny jest szeroki wybór odmian rzodkiewki, różniących się długością okresu wegetacji, terminem siewu oraz kolorem i kształtem zgrubień. Do uprawy wiosennej i jesiennej polecane są odmiany wczesne, o krótkim okresie wegetacji. Natomiast do uprawy letniej trzeba dobrać odmiany odporne na parcenie i pękanie. Proponowane odmiany przedstawione zostały w poniższych tabelkach.
Rzodkiewka
Odmiany wczesne (21-30 dni od siewu do zbioru)
odmiana
|
kształt korzenia
|
barwa skórki
|
termin uprawy
|
Cherry Belle (21-25 dni)
|
kulisty
|
intensywnie czerwona
|
wiosna, jesień
|
Lucynka (25-30 dni)
|
kulisty
|
różowoczerwona
|
wiosna, jesień
|
Malaga (do 30 dni)
|
kulisty
|
fioletowa
|
wiosna, jesień
|
Mila (25 dni)
|
cylindryczny
|
biało-czerwona
|
wiosna, jesień
|
Opolanka (25 dni)
|
wydłużony
|
ciemnoczerwona z białym zakończeniem
|
wiosna, jesień
|
Pasja (do 30 dni)
|
wydłużony
|
różowoczerwona
|
wiosna, jesień
|
Rafa (28 dni)
|
kulisty,lekko spłaszczony
|
czerwona
|
cały sezon
|
Rowa (28-30 dni)
|
kulisty
|
jaskrawoczerwona
|
cały sezon
|
Saxa Polana (do 30 dni)
|
kulisty
|
czerwona
|
wiosna, jesień
|
Silesia (25 dni)
|
wydłużony
|
ciemnoczerwona z białym zakończeniem
|
wiosna
|
Odmiany średnio wczesne (30-40 dni)
Odmiany późne (do 60 dni)
Właściwości odżywcze
Do spożycia wykorzystuje się przede wszystkim zgrubiałe korzenie rzodkiewki, a także młode liście i kiełki rzodkiewki. Kiełki wytwarzane są z nasion specjalnie przygotowanych do tego celu. Korzenie rzodkiewki spożywa się w postaci surowej oraz gotowane, smażone, kiszone i marynowane. Rzodkiewka jest lekkostrawna i niskokaloryczna (21 kcal/100g). Jest bogatym źródłem wielu witamin i składników mineralnych. W 100 g rzodkiewki mieści się 1 g białka, 2,8 g węglowodanów i 1 g błonnika. Obecne są w niej witaminy takie jak: wit. B1 (0,04 mg), wit. B2 (0,02 mg), wit. PP (0,2 mg), wit. B6 (0,1 mg), wit. C (25 mg), kwas foliowy (24 mikrogramy), oraz składniki mineralne: potas (240 mg), sód (59 mg), wapń (44 mg), fosfor (27 mg), magnez (11 mg), żelazo (1,9 mg) i cynk (0,1 mg). Kiełki stanowią natomiast bogate źródło witaminy C, siarki, potasu i magnezu. W młodych liściach rzodkiewki stwierdzono znacznie wyższą zawartość składników odżywczych niż w korzeniach.
Właściwości prozdrowotne
Rzodkiewka dzięki różnorodności składników odżywczych stanowi cenny środek na poprawę pamięci i koncentracji dla osób uczących się, a także na wzmocnienie włosów i paznokci. Polecana jest również dla osób z anemią z powodu obecności żelaza. Ponadto rzodkiewka zawiera olejek gorczyczny bogaty w związki siarki, które pobudzają apetyt i trawienie, działają tonizująco na kwasy żołądkowe i przeczyszczająco na jelita. Może być stosowana również w leczeniu pasożytów jelitowych. W korzeniach obecne są również rafaniny, które hamują rozwój bakterii – gronkowca złocistego, E. coli, paciorkowców i pneumokoków. Sok ze świeżych i młodych liści rzodkiewki działa moczopędnie i przeczyszczająco. Zgniecione korzenie można wykorzystać do okładów na oparzenia i siniaki.
Rzodkiewka – uprawa, odmiany i właściwości
Właściwości kosmetyczne
Sok wyciśnięty z korzenia rzodkiewki lub nalewka mają zastosowanie w kosmetyce. Używane są do zapobiegania łupieżowi i wypadaniu włosów
Anna Jędrzejewska
Źródła: Działkowiec/03/2010, Działkowiec/06/2011, Ogród warzywny przy domu (E. Sikora 2010),
0 komentarzy