Dzielżan ogrodowy - uprawa, pielęgnacja i najciekawsze odmiany

Dzielżan ogrodowy (helenium hybridum) to piękna i długo kwitnąca bylina, której walory ozdobne nie są wystarczająco doceniane, choć roślina z pewnością zasługuje na większą uwagę. Jej urocze, żywo ubarwione kwiaty mogą być ozdobą każdej rabaty, ale najpiękniej prezentują się w ogrodach urządzonych w stylu romantycznym, naturalistycznym lub rustykalnym.

Opis

Dzielżan ogrodowy, będący mieszańcem wyprowadzonym od dzielżanu jesiennego, jest jednym z najczęściej uprawianych w ogrodach gatunków dzielżanu. Zwykle dorasta do wys. 1,5-2 m. i posiada cienkie, mocno rozgałęzione pędy oraz zielone, lancetowate liście. Pierwsze kwiaty pojawiają się na końcach pędów w czerwcu i rozwijają bez przerwy aż do późnej jesieni (X). Na szczycie każdego pędu pojawia się pojedynczy kwiat, o mocno wystającym, niemal okrągłym koszyczku i niewielkich, lekko wywiniętych na zewnątrz płatkach, nadających mu wygląd małego, kolorowego wiatraczka. Barwa kwiatów oraz wysokość i pokrój rośliny jest jednak mocno uzależniony od odmiany.

Odmiany

Wśród wielu atrakcyjnych odmian dzielżanu ogrodowego możemy znaleźć rośliny o kwiatach intensywnie żółtych („Canaria”, „Double Trouble” – żółte i podwójne płatki zewnętrzne oraz żółty środek, wys. 1,7 m., „Goldrausch” – o żółtych płatkach i brązowo-żółtym koszyczku, dorasta do ok. 1,5 m. wys., „The Bishop” – o żółtych płatkach i żółto-brązowych koszyczkach, wys. ok. 90 cm.), pomarańczowych lub czerwono-brązowych („Moerheim Beauty” – kwiaty o pomarańczowo-czerwonych płatkach i brązowo-czerwonych koszyczkach, dorastające do wys. 80 cm.,” Rubinkuppel” – niemal czerwone płatki oraz żółto-brązowy, niezbyt mocno wystający koszyczek, wys. ok. 0,6-1 m.) lub dwubarwnych („Feuersiegel” – żółto-czerwone płatki oraz brązowy koszyczek, wys. ok. 90-120 cm., podobna do poprzedniej, ale o jaśniejszej barwie kwiatów „Flammenrad” oraz „Rauchtopas” – płatki od góry żółte, od dołu pomarańczowe, koszyczki brązowe, wys. ok. 1 m.). Kilka odmian charakteryzuje się też nieco niższym i bardziej kompaktowym wzrostem („Moerheim Beauty” – wys. ok. 80 cm., „Crimson Beauty” – pomarańczowo-czerwona, wys. ok. 60 cm., „Golden Jugend” – żółta, dorastająca do ok. 80 cm. wys., czy „Red Army” – o czerwonych płatkach i brązowych koszyczkach, wys. ok. 60 cm.).

Uprawa i wymagania

Dzielżany ogrodowe to rośliny nie tylko piękne i wyjątkowo dekoracyjne, ale także łatwe w uprawie. Najlepiej rosną i najpiękniej kwitną na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych oraz na żyznych, próchniczych, przepuszczalnych i umiarkowanie wilgotnych podłożach. Są roślinami dostatecznie odpornymi na niskie temperatury i nie wymagają zimowego okrycia. Nie są też podatne na choroby i szkodniki, dlatego nie oczekują szczególnych zabiegów ochronnych.

Dzielżan ogrodowy

Dzielżan ogrodowy

Nawożenie

Dzielżany ogrodowe to rośliny dość żarłoczne, dlatego wymagają systematycznego nawożenia. Najlepiej reagują na dokarmianie nawozami naturalnymi np. w postaci dobrze rozłożonego kompostu, jednak nie pogardzą także odpowiednią dawką nawozów sztucznych (najlepiej mieszanki przeznaczonej dla roślin kwitnących). 

Dzielżan ogrodowy

Dzielżan ogrodowy

Pielęgnacja

Pielęgnacja dzielżanów ogrodowych ogranicza się głównie do obrywania przekwitłych kwiatostanów (co pobudza roślinę do wydawania kolejnych kwiatów) oraz dodatkowego nawadniania w okresach suszy. Rośliny rosną szybko i mocno się krzewią, dlatego zwykle nie wymagają odchwaszczania. Wysokie odmiany mogą natomiast potrzebować podpór w czasie kwitnienia, gdyż pod ciężarem kwiatów ich pędy często nadmiernie się wyginają.

Dzielżan ogrodowy

Rozmnażanie

Najlepszą metodą rozmnażania dzielżanów ogrodowych jest podział rozrośniętych kęp. Zabieg przeprowadza sie zwykle wiosną (III-IV), nie częściej jednak niż co 2-3 lata. Trochę trudniejszym, ale równie dobrym sposobem pozyskania młodych roślin jest sadzonkowanie (pobieranych wiosną IV-V) wierzchołkowych fragmentów pędów, które ukorzenia się w wilgotnym, piaszczysto-torfowym podłożu. Dzielżany tworzą wprawdzie sporą ilość nasion, jednak odmiany rozmnażane za pomocą siewu nie zachowują zwykle cech rośliny matecznej.

Zastosowanie

Dzielżany ogordowe sprawdzą się niemal na każdej rabacie kwiatowej, jednak najpiękniej wyglądają w zestawieniach naturalistycznych z innymi wysokimi bylinami kwitnącymi latem np. rudbekiami, astrami, krwawnikami, złocieniami czy ostróżkami. Doskonale sprawdzają się też na tle białej ściany lub ażurowego ogrodzenia. Ze względu na tendencję do ogałacania z liści dolnych partii pędów (szczególnie podczas suszy), wskazane jest sadzenie ich w towarzystwie innych, niższych roślin, które zasłonią nieatrakcyjne, nagie pędy. Dzielżany ogrodowe są również znakomitymi roślinami na kwiat cięty.

Dzielżan ogrodowy

Autor: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1.    „Działkowiec” 09/09 „Dzielżany” str. 22/24 dr A. Schroeter-Zakrzewska
2.    „Działkowiec” 11/04 „Jesienne dzielżany” str. 4/8 dr inż. P. Bąblewski
3.    Tabaza