Czosnek - uprawa, sadzenie i rozmnażanie

Czosnek - uprawa, sadzenie i rozmnażanie

Skomentuj artykuł

Wartościowe warzywo

Czosnek pospolity lub inaczej zwyczajny (Allium sativum), to jedno z najbardziej wartościowych warzyw, jakie możemy uprawiać na działce. Jego cebule są niezwykle bogate w szereg cennych składników odżywczych w tym: alliinę (przekształcana dzięki enzymom w alliicynę), olejki eteryczne i siarkę, ale także białka, cukry, witaminy (A, B, C) i sole mineralne (np.: magnez, potas, selen i german).

Czosnek należy do najbardziej cenionych naturalnych antybiotyków, działających na wiele bakterii chorobotwórczych (np. gronkowce i paciorkowce), a dodatkowo posiada działanie przeciwgrzybiczne, przeciwrobaczne, przeciwmiażdżycowe i przeciwskurczowe. Pomaga też w obniżeniu wartości złego cholesterolu, obniża ciśnienie krwi i wzmaga wydzielanie soku żołądkowego. Chętnie wykorzystuje się go w okresie wzmożonych zachorowań, jako naturalny preparat do walki z przeziębieniem i grypą.

Charakterystyka ogólna

Ta cenna roślina mimo swoich rozlicznych zalet wygląda bardzo niepozornie. Z jej części podziemnej (cebuli) wyrastają płaskie, zielone liście, a w dalszym okresie rozwoju również łodyga kwiatostanowa (u odmian łodygowych). Na szczycie łodygi pojawia się baldachowaty kwiatostan, złożony z drobnych białych lub fioletowych kwiatów (u odmian uprawnych kwiaty są płonne i zwykle nie wytwarzają nasion) oraz cebulek napowietrznych. Korzenie czosnku są niewielkie i słabo rozwinięte, dlatego roślina ma dość wysokie wymagania uprawowe.

Warunki uprawy

Czosnek najlepiej rośnie na stanowiskach ciepłych i słonecznych lub lekko zacienionych. Ze względu na słaby system korzeniowy, oczekuje też wysokiej jakości gleby: świeżej, żyznej, próchniczej i zasobnej w składniki pokarmowe. Podłoże powinno być też stosunkowo lekkie i wilgotne (ale nie mokre) oraz posiadać obojętny odczyn pH. Na glebach ciężkich, podmokłych i zimnych, warzywo się nie udaje, natomiast gleby słabsze przed rozpoczęciem uprawy trzeba użyźnić kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem. Przy nawożeniu należy natomiast dość ostrożnie posługiwać się nawozami mineralnymi, gdyż zbyt duża zawartość azotu w glebie może spowodować gnicie roślin. Czosnek zwyczajny jest odporny na niskie temperatury, które na pewnym etapie rozwoju są mu nawet niezbędne do wytworzenia zdrowych i dorodnych główek.

Wybierając w ogrodzie miejsce pod uprawę czosnku, musimy jednak pamiętać, aby unikać stanowisk zajmowanych wcześniej przez warzywa cebulowe (cebula, por, szczypiorek) lub absorbujące z podłoża dużo składników pokarmowych (kapusta, kalafior).

Podczas suchej wiosny i upalnego lata, czosnek wymaga dodatkowego nawadniania.

Czosnek

Czosnek

Czosnek

Czosnek

Rozmnażanie i sadzenie

Czosnek uprawny nie wytwarza nasion, a więc rozmnaża się tylko wegetatywnie, za pomocą cebul lub cebulek powietrznych. Aby uzyskać ładne, zdrowe i dorodne główki, cebule odmian ozimych wysadza się jesienią (k. X –p. XI), natomiast jare wczesną wiosną (III). Ząbki sadzi się na głębokości 5-10 cm. (wiosną płyciej, jesienią głębiej), w odstępie ok. 4-6 cm. (główki małe), 6-8 cm. (główki średnie) oraz 8-10 cm. (główki duże).

Ważne jest, aby w obu przypadkach cebulki miały zapewnioną stosunkowo niską temperaturę przechowywania oraz niską temperaturę w pierwszej fazie rozwoju, co stymuluje wytwarzanie główek. W przypadku odmian ozimych, cebulki będą miały zapewnioną odpowiednią temperaturę podczas zimowania w gruncie, odmiany jare powinny być natomiast przechowywane w chłodnym pomieszczeniu (ok. 0-5°C), a wiosną jak najwcześniej wysadzone do gruntu (nawet już w III).

Poza krótkim dniem i niską temperaturą na początku wegetacji, dla dobrego wzrostu główek pożądane jest także ciepłe i pogodne lato, gdyż wtedy czosnki rozwijają się najintensywniej.

Czosnek

Czosnek

Zbiór

Zbiory czosnku sadzonego jesienią (ozimego) prowadzi się w lipcu, natomiast sadzonego wiosną – w sierpniu lub wrześniu. Sygnałem osiągnięcia przez główki dojrzałości zbiorczej jest zasychanie liści oraz łamanie się łodygi. Kiedy nadejdzie pora zbioru,  nie należy długo zwlekać z wykopaniem główek, gdyż cebule pozostawione w glebie zbyt długo, szybko sie rozpadną, a ich łuski popękają.

Czosnek

Czosnek

Odmiany czosnku

Wybierając czosnek do sadzenia, należy bezwzględnie unikać roślin pochodzenia chińskiego, gdyż nie są one przystosowane do naszego klimatu. W handlu dostępnych jest wiele odmian czosnku, z których część wytwarza pędy kwiatostanowe (czosnek strzałkujący – wydaje większe i bardziej regularne główki, ale słabo się przechowuje, zwykle odmiany ozime), natomiast pozostała część jest ich pozbawiona (czosnek niestrzałkujący –główki mniejsze i nieregularne, ale lesze do przechowywania, odmiany jare i ozime).

W uprawie spotyka się następujące odmiany czosnku: „Harnaś” (odmiana wczesna, dająca wysoki plon, tworzy pęd kwiatowy, główki pokryte fioletową łuską, najlepszy termin sadzenia – X), „Arkus” (średniowczesna, wysoki plon, główki duże, pokryte fioletową łuską, tworzy pęd kwiatowy, najlepszy termin sadzenia – X), „Mega” (odmiana wczesna, główka duża, ząbki białe, nie zakwita, termin sadzenia X), „Zawrat” (wczesna lub średniowczesna, duże główki i ząbki, nie zakwita), „Orlik” (średnio późna, tworzy średnie główki i fioletowe ząbki oraz dużo cebulek powietrznych) oraz odmiany jare: „Jarus” i „Cyryl”.

Choroby i szkodniki

Uprawie czosnku, podobnie jak wielu innym warzywom, zagrażają choroby i szkodniki. Do najczęstszych należą: śmietka cebulanka, mączniak rzekomy, rdza pora, a także niszczyk zjadliwy, wgryzka szczypiorka oraz wciornastki.

Czosnek

Czosnek

Autor: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1.    „Działkowiec” 10/07 „Uprawiajmy czosnek” dr R. Nurzyńska-Wierdak
2.    „Atlas chorób i szkodników roślin warzywnych” A. Studziński, F. Kagan, Z Sosna, W-wa 1987 r.
3.    „Rośliny przyprawowe” B. Hlava, D. Lanska, PWRiL W-wa 1983r.

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie

Koniecznie zobacz: