Sadzenie irysów

Irysy to jedne z najpopularniejszych i najpiękniejszych bylin ogrodowych. Kwiaty kosaćców zachwycają szeroką paletą intensywnych i czystych barw. Odpowiednio dobierane odmiany o różnych terminach kwitnienia będą ozdobą rabat od wiosny aż do końca lata. Ogromna różnorodność sprawia, że kwiaty te nadają się niemal do każdego ogrodu. Charakteryzują się dużą wytrzymałością, jednakże do dobrego wzrostu, a przede wszystkim obfitego kwitnienia wymagają odpowiednich warunków. Podczas ich sadzenia bardzo ważny jest wybór i przygotowanie odpowiedniego stanowiska. Również sam sposób sadzenia irysów jest niezwykle istotny dla ich późniejszego wyglądu.

Wybór stanowiska

Irysy bródkowe najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych lub w lekkim cieniu. Rośliny dobrze się rozrastają, obficie kwitną, a ich kwiaty pięknie się wybarwiają. Idealne będzie dla nich podłoże ciepłe, dobrze nagrzewające się i przepuszczalne. Pozwoli to również ograniczyć występowanie chorób kłączy. Jednak irysy, jako rośliny mało wymagające, będą dobrze rosły nawet na glebach suchych i mało zasobnych w składniki pokarmowe. Preferują podłoże o pH 6,8, są jednak pod tym względem dość tolerancyjne, mogą być uprawiane nawet na glebach wapiennych. Na podłożu piaszczystym, na wiosnę warto im dostarczyć wolnodziałający nawóz lub dobrze rozłożony obornik dokładnie wymieszany z ziemią. Przed sadzeniem kłączy grządkę należy spulchnić i usunąć z niej chwasty, a szczególnie dokładnie perz. Jego rozłogi szybko przerastają przestrzenie pomiędzy kłączami kosaćców, wówczas walka z nim może być trudna. Jeśli w ogrodzie posiadamy gleby wilgotne i ciężkie, powinniśmy je nieco rozluźnić dodając gruboziarnistego piasku lub żwiru, gdyż zapewni to lepszy drenaż. Irysy bródkowe dobrze jest sadzić na podwyższonych rabatach, tak więc formujemy niewielką górkę i umieszczamy w niej kłącza. Z takiej rabaty woda będzie szybciej odpływać, ponadto ziemia będzie lepiej nagrzewana przez słońce i w rezultacie szybciej obsychać. 

Kosaćce bezbródkowe są bardziej wybredne w stosunku do podłoża niż te opisane powyżej. Wymagają dość szczególnych, bo kwaśnych i wilgotnych gleb. Mogą rosnąć nawet w środowisku wodnym. Należące do tej grupy irysy syberyjskie (Iris sibirica) potrzebują gleb wilgotnych, ale nie podmokłych, o odczynie obojętnym do kwaśnego. Do dobrego wzrostu wymagają stanowiska w pełnym słońcu, jak również dostępu do składników pokarmowych, dlatego wiosną ściółkujemy je obornikiem lub kompostem. Irys prążkowany (Iris chrysographes) i żółtawy (Iris orientalis) potrzebują jeszcze bardziej wilgotnych gleb. Natomiast irys japoński (Iris ensata) najlepiej rośnie na glebach wapiennych o dużej zawartości próchnicy. Kosaciec żółty, (Iris pseudacorus) podobnie jak japoński, wymaga mocno wilgotnego podłoża i słonecznego stanowiska. Możemy sadzić je bezpośrednio przy zbiornikach wodnych, a nawet w wodzie na głębokości do 30 cm.

Rośliny należące do grupy irysów cebulowych powinniśmy umieszczać w miejscach dobrze nasłonecznionych i ciepłych, wręcz spalonych słońcem. Najlepsze będzie podłoże lekkie, przepuszczalne o odczynie obojętnym. Na glebach ciężkich i wilgotnych niezbędne będzie zastosowanie drenażu, aby nie dochodziło do gnicia cebul. Są one wrażliwe na niskie temperatury, dlatego przed zimą musimy je okrywać.

Cebulki irysów

Pora sadzenia

Najbardziej odpowiednim terminem na sadzenie irysów kłączowych (bródkowych i bezbródkowych) jest późne lato, od końca lipca do sierpnia, maksymalnie do połowy września. Zwłaszcza, gdy lato jest upalne poleca się wysadzanie w późniejszym terminie. Jest to optymalny czas, aby rośliny zdążyły się przed zimą dobrze zakorzenić i w dobrym stanie przetrwały do kolejnego sezonu. W pierwszej kolejności wysadzamy odmiany najwcześniej kwitnące, kończąc na okazach najpóźniejszych. Pora sadzenia jest nieco późniejsza w przypadku irysów cebulowych, gdyż przypada na wrzesień lub październik. Jesienne sadzenie jest w ich przypadku bardzo ważne, ponieważ wysadzone zbyt wcześnie mogą przed zimą wytworzyć pędy kwiatowe, które zmarnieją podczas zimy.

Cebulki irysów

Sadzenie

Najważniejszym i najczęściej popełnianym błędem przy sadzeniu irysów bródkowych jest umieszczenie kłączy zbyt głęboko w ziemi. W wyniku tej pomyłki organy podziemne mogą gnić, a rośliny kwitną bardzo słabo lub wcale. Tak więc kłącza nie możemy zakopać za głęboko w ziemi, najlepiej umieścić je na niewielkim kopczyku. Korzenie układamy tak, by rozkładały się swobodnie i nie były podwinięte. Następnie przykrywamy je niewielką warstwą podłoża i lekko uciskamy. Na glebach lekkich kłącze przysypujemy tak, by 2/3 były zagłębione w ziemi, jednak wierzchołek powinien być odkryty. Gleby ciężkie warto przed posadzeniem irysów troczę rozluźnić. W trakcie sadzenia dobrze jest zwrócić uwagę, aby nasady liści były zwrócone w stronę słońca. Wpłynie to pozytywnie na zdrowotność i rozrastanie się kłączy.

Irysy

Kosaćce bezbródkowe sadzimy na głębokości 3-5 cm. Większość gatunków można sadzić w warunkach podmokłych lub bagiennych. Jeśli w naszym ogrodzie nie panują odpowiednie warunki możemy je stworzyć. Wykopujemy dół o głębokości 50 cm, który wykładamy grubą folią. Jej brzegi mocujemy specjalnymi szpilkami i przykrywamy darnią lub kamieniami. Następnie wsypujemy kolejno niezbyt grubą warstwą kompostu, kwaśnego torfu, a na końcu ziemi ogrodowej tak, by do poziomu gruntu pozostało około 10cm. W tak przygotowanym sztucznym bagnie możemy sadzić rośliny, później wypełniamy dół wodą aż po brzegi. Podczas suszy zalewamy minimum raz w tygodniu. Niektóre odmiany możemy uprawiać w wodzie. Wtedy kłącza umieszczamy w płaskich i szerokich metalowych lub plastikowych koszach, które zapobiegną wymywaniu ziemi. Powinny być one wypełnione żyznym podłożem wymieszanym ze żwirem. Kosze mocujemy na głębokości do 30 cm poniżej powierzchni wody- powinniśmy to uzależnić od wysokości danej odmiany.

Kosaćce cebulowe wysadzamy na głębokości 5-10 cm. Podczas tego zabiegu należy uważać by nie uszkodzić delikatnych korzeni. Dla pięknego efektu warto je łączyć w liczniejsze grupy, zachowując 8- 10 cm odstępy miedzy cebulami. Dużym problemem w uprawie irysów cebulowych są nornice, które chętnie podgryzają organy podziemne. Zapobiegniemy temu sadząc je w metalowych koszykach.

Rozmnażanie i przesadzanie

Kłącza irysów dzielimy i sadzimy w nowym miejscu co 3-4 lata. Rosnąc dłużej na jednej rabacie karpy nadmiernie się rozrosną, z czasem zaczną zamierać od środka, a rośliny będą słabiej kwitły. Wzrasta też ryzyko występowania chorób. Najlepszy moment na rozsadzanie to 4 – 6 tygodni po przekwitnięciu, nie należy z tym zbyt zwlekać, aby rośliny miały czas się zregenerować przed zimą. Wycinamy jedynie zdrowe odrosty, z każdego fragmentu powinny wyrastać liście. Starą, środkową część karpy wyrzucamy, liście i korzenie skracamy. Tak przygotowane rośliny od razu sadzimy we wcześniej przygotowanym miejscu. Rozmnażanie irysów cebulowych polega na oddzieleniu młodych cebulek przybyszowych. Robimy to latem, gdy rośliny są w stanie spoczynku. Uzyskane w ten sposób młode rośliny zakwitną po 2 – 3 latach.

Sadzenie irysów

Odpowiednio dobierając miejsce oraz zachowanie kilku zasad przy sadzeniu irysów pozwoli zapewnić im odpowiednie warunki do wzrostu i obfitego kwitnienia. Irysy zachowają zdrowie i będą piękną ozdobą naszego ogrodu przez wiele lat.

Autor: Justyna Przasnyska