Morwa biała Morus alba

Morwa biała Morus alba

1 komentarzy

Morwa biała to najpopularniejsza reprezentantka rodzaju Morus.  Można ją  wykorzystać na wielu płaszczyznach. Warto wiedzieć,  że owocujące rośliny, przy braku zainteresowana owocami oraz źle dobranej  lokalizacji, mogą być uciążliwe w okresie letnim, w czasie opadania owoców. Morus alba traktowana jest jako roślina ozdobna oraz użytkowa.

Kilka uwag o rodzaju

Rodzaj Morus obejmuje kilkanaście gatunków drzew bądź krzewów, występujących m.in. w Azji, Europie, Ameryce Północnej, a także w Afryce.

Poza Morus alba na uwagę zasługuje również morwa czarna (Morus nigra). Inne gatunki to m.in. Morus rubra, Morus australis, Morus mesozygia, Morus microphylla.

Morwy stały się popularne za sprawą jedwabników, których kokony dostarczają nici, z których powstają jedwabne tkaniny. Znane człowiekowi już od kilku tysięcy lat, początkowo szeroko rozpowszechnione m.in. w Chinach, a w późniejszym okresie również  w innych częściach świata. Te wyjątkowe tkaniny były oznaką bogactwa i luksusu. Z czasem hodowle jedwabników pojawiły się w Polsce. Jedwabniki żywią się liśćmi morwy, a najwartościowsze nici, uzyskuje się z morwy białej.

Czy wiesz że …

Jedwabnik morowy (Bombyx mori) to wyjątkowy owad. Warto wiedzieć, że     należy do motyli nocnych z rodziny prządkowatych. Obecnie nie występuje      w stanie dzikim, a jedynie jako owad hodowlany. Jego gąsienice wytwarzają     niezwykle pożądane nici, z których wytwarzany jest jedwab. Najlepsze nici     dostarczają jedwabniki karmione liśćmi morwy białej. Z bardzo drobnych jaj    wylęgają się niewielkie larwy. Dorosłe owady żyją do kilkunastu dni, a ich     celem jest złożenie dużej ilości jaj ( samica składa do kilkuset jaj). Młode     owady w fazie larwalnej, przechodzą kilka przeobrażeń, jednocześnie     osiągając w stosunku do początkowej wielkości olbrzymie rozmiary. Po piątym     linieniu, wytwarzają kokon i to właśnie on jest tym, czego hodowcy oczekują.     Kokony powstają z silnych nici. Mało kto wie, że jedna gąsienica     jedwabnika     morowego zjada do ponad 30 kg liści morwy. Gąsienice jedwabnika,     przeobrażają się w kokon po około miesiącu.


Morwa biała - budowa

Morwa biała należy do drzew średniej wielkości , osiągających maksymalnie do około 15 m wysokości- często niższe, występujące także w formie krzewu. Charakteryzuje się kulistą i zwartą koroną- u starszych okazów bardziej malowniczą. Pień krótki.

Sezonowe liście, charakteryzują się zróżnicowaniem, ponieważ obok liści szeroko jajowatych, piłkowanych, na tym samym okazie, pojawiają się liście silnie powycinane- klapowane. Długość liści może dochodzić nawet do 20 cm. Warto dodać, że liście morwy białej ukazują się dość późno (zazwyczaj maj) i są wrażliwe na ujemne temperatury.

Morwa biała – Morus alba

 Morwa biała – Morus alba

Czy wiesz że …

U morwy białej zachodzi zjawisko heterofilii, czyli różnolistności liści, występujących na tym samym osobniku.

Kwiaty morwy białej są rozdzielnopłciowe, niepozorne, zielonkawe, zebrane w kotki (męskie dłuższe, do kilku centymetrów, żeńskie dużo krótsze i bardziej główkowate) ukazują się w maju. 

Po kwitnieniu zawiązują się oryginalne, walcowate owoce, osiągające do 2, a nawet 3 cm długości, podobne do owoców jeżyny. Początkowo białe, ale zazwyczaj przebarwiają się na odcienie różu, purpury, czasem stają się prawie czarne. Owoce dojrzewają w okresie letnim (lipiec – sierpień), masowo opadając po dojrzeniu. W przeciwieństwie do morwy czarnej, smak owoców morwy białej jest bardziej mdły, a tym samym mniej atrakcyjny przy traktowaniu jej  jako rośliny owocowej, mimo tego, że są słodkie.

Kora morwy białej jest szara, podłużnie bruzdowana, system korzeniowy dość głęboki i rozłożysty.

Występowanie

Morus alba pochodzi z obszarów azjatyckich (m.in. Chiny), ale rozprzestrzeniła się także w innych regionach świata. Uprawiana w cieplejszej części Europy, a także w Polsce. Spotykana jest w starych ogrodach naszych babć , obecnie coraz częściej występująca w uprawie i dostępna w wielu odmianach.

Morwa biała – Morus alba

Morwa biała – Morus alba

Stanowisko

Przy doborze stanowiska należy pamiętać o tym, że roślina może przemarzać, choć dobrze się regeneruje. Nie mniej jednak wskazane jest, aby stanowisko dla morwy białej było słoneczne, ewentualnie  lekko półcieniste oraz zaciszne.

Uprawa i pielęgnacja

Morwa biała nie należy do roślin wymagających jeżeli chodzi o podłoże, doskonale sobie poradzi na przeciętnym podłożu w ogrodzie. Warto jednak zapewnić jej podłoże z wyższym udziałem próchnicy o odczynie obojętnym do bardziej zasadowego.

Roślina w początkowym okresie, charakteryzuje się sporym przyrostem rocznym, dzięki czemu w szybkim tempie uzyskamy spore okazy. Warto wiedzieć, że morwa biała może dożyć do 200- 300 lat!
Ciekawostką jest fakt , że najstarszym okazem morwy białej w Europie a jednocześnie charakteryzującym się największą średnicą pnia jest morwa biała z Sulechowa (województwo lubuskie). Jej wiek szacuje się na ponad 200 lat, poza tym ma około 18 m wysokości i ponad 4 m średnicy pnia. Drzewo stanowi atrakcję turystyczną i z pewnością warta jest zobaczenia.

Młode rośliny nawozimy, ale nie przesadzajmy, zwłaszcza z azotem,  gdyż niezdrewniałe pędy morwy, staną się bardziej podatne na przemarznie, a jak wiadomo, morwa biała należy do roślin ciepłolubnych. Z pewnością bezpieczniejsze będzie stosowanie nawozu organicznego np. dobrze rozłożonego kompostu.

Morus alba bardzo dobrze znosi cięcie, a także jest odporna na zanieczyszczenia oraz  suszę.

Morwa biała – Morus alba

Morwa biała – Morus alba

Rozmnażanie

Gatunek możemy rozmnożyć generatywnie poprzez nasiona. Pozyskujemy je po dojrzeniu, usuwając  miąższ. Wysuszone nasiona przechowujemy do wiosny, kiedy to należy je wysiać. Przed siewem, wymagają  stratyfikacji (około dwa miesiące przed planowanym wysiewem nasion).

W przypadku rozmnażania wegetatywnego, morwę białą możemy rozmnożyć poprzez szczepienie, odrosty  korzeniowe, a także sadzonki, pobrane w czerwcu.

Zróżnicowanie odmianowe

W sprzedaży dostępne są zmienne odmiany morwy białej. Kilka odmian zostało przedstawionych w poniższej tabeli.

 

WYBRANE ODMIANY MORWY BIAŁEJ (MORUS ALBA)

 

Pendula- jedna z najpopularniejszych odmian morwy białej, uprawiana przede wszystkim ze względu na walory dekoracyjne, wynikające z ciekawego, parasolowatego pokroju. Jej wysokość osiąga do około 3 m wysokości przy podobnej szerokości. Przebarwiające się jesienią liście sprawiają, że ‘Pendula’ przez cały sezon wegetacyjny, może stanowić ciekawy element, nawet w niewielkim ogrodzie. Zwieszające się gałęzie, opadają do samej ziemi.

 
 

Nana- odmiana ceniona ze względu na karłowatość. Nie osiąga dużych rozmiarów, a szczepiona na pniu z kulistą koroną prezentuje się świetnie. Warto dodać, że wielkość korony możemy regulować, a niewielkie drzewko stanowi doskonałą propozycje do niewielkiego ogrodu.

 
 

Nana Issai- niewielka odmiana o ładnej, kulistej koronie, która sprawdzi się przy aranżacji nie tylko małych ogrodów.

 
 

‘Fastigiata’- odmiana warta uwagi ze względu na kolumnową koronę.

Zastosowanie

Uwzględniając walory ozdobne morwy białej, należy zauważyć, że doskonale prezentuje się jako soliter, a także w formie ciętego żywopłotu.

Warta wykorzystania w ogrodzie przydomowym, na działce, w sadzie, a także w parkach, zieleni miejskiej i osiedlowej. Zależnie od potrzeb, można wykorzystać konkretną odmianę.

Może być ozdobna z pokroju- zależnie od odmiany formy płaczące, kuliste, kolumnowe; liści, które przebarwiają się na słoneczną barwę w okresie jesiennym;  także ze względu na oryginalne owoce. Owoce po dojrzeniu masowo opadają. W przypadku posadzenia morwy białej przy ścieżce komunikacyjnej, może to być problem, chyba że owoce zostaną wykorzystane na przetwory m.in. konfitury, dżemy, soki.

Owoce morwy białej to dokonały pokarm dla ptactwa, tak więc poszukując drzew i krzewów, stanowiących pożytek dla skrzydlatych mieszkańców ogrodu, nie zapominajmy  o morwie białej.

Drewno morwy białej jest dość twarde i nadaje się do wykorzystania w stolarstwie (meble), a także do produkcji instrumentów muzycznych.

Liście morwy białej są najbardziej wartościowym pokarmem dla jedwabników dzięki którym uzyskuje się jedwab najwyższej jakości.

Morwa biała – Morus alba

Morwa biała – Morus alba

Właściwości lecznicze

Morwa biała znana jest ze swych właściwości leczniczych. Szczególnie ceniona na obszarach swojego naturalnego występowania m.in. w Chinach. Właściwości lecznicze wykazują liście, owoce, a także kora. Poza tym m.in. z liści produkuje się żółty barwnik. Wracając do właściwości leczniczych, należy wspomnieć, że liście zawierają m.in. witaminy z grupy B, flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne. Owoce zawierają dużo cukrów, kwasy organiczne, flawonoidy, pektyny, witaminę C, prowitaminę A. W sprzedaży można znaleźć różne suplementy diety, bazujące na morwie białej.
Związki czynne zawarte w liściach morwy białej, dobroczynnie wpływają na organizm człowieka, obniżając poziom cholesterolu we krwi, regulując poziom cukru, a także wspomagając odchudzanie oraz obniżając apetyt.

Liście morwy białej można przyrządzić w formie herbaty, zalewając je wrzątkiem i odstawiając na około 10 minut pod przykryciem. Przyrządzoną herbatę należy spożyć przed posiłkiem.

Owoce morwy białej, kryjące w sobie wiele związków czynnych, również pozytywnie oddziałują na organizm człowieka,  pomagając w wielu dolegliwościach m.in. przy anemii,  problemach układu pokarmowego, a także krwionośnego.


Uwagi końcowe

Morus alba przybiera formę krzewu, drzewa bądź niewielkiego drzewka szczepionego na pniu. Jako roślina daje nam wiele możliwości ze względu na swoje liczne zastosowania.

Ze względu na jej wartość ozdobną i użytkową oraz małe wymagania, bez wątpienia powinna znaleźć się w wielu ogrodach.

Nie zapominajmy o niej wybierając krzewy na żywopłot. Uniwersalna morwa biała, doskonale zaprezentuje się także w ogrodzie ekologicznym.

Tekst: Grzegorz Bogucki

czytaj dalej...

1 komentarzy

  1. Dodał: mala, Tytuł: morwa biała

    Kiedy należy posadzić wiosną czy jesienią jeśli można proszę o odp.

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie

Koniecznie zobacz: