Chaber bławatek (Centaurea cyanus) to roślina dość szczególna. Przez lata traktowana jako pospolity chwast upraw zbożowych, w ostatnim czasie została doceniona za swoje właściwości lecznicze oraz walory dekoracyjne i awansowała do grona roślin ozdobnych. Wyprowadzono od niej nawet szereg odmian ozdobnych, chętnie uprawianych w ogrodach, zarówno jako element naturalistycznej rabaty kwiatowej jak i rośliny na kwiat cięty.
Opis
Chaber bławatek to nieodzowny akcent krajobrazu polskiej wsi. Latem, jego jaskrawe, błękitne główki można zobaczyć niemal w każdym łanie zboża, dlatego dla większości z nas jest rośliną dobrze znaną. Gatunek dorasta zwykle do ok. 60-90 cm. wysokości i tworzy cienkie, delikatne, lekko owłosione, rozgałęzione łodyżki, dość luźno porośnięte zielonymi, lancetowatymi lub pierzastymi, zielonymi listkami. Na szczytach rozgałęzionych łodyg od czerwca do października rozwijają się niewielkie koszyczki kwiatowe, na ogół w kolorze intensywnego błękitu. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w charakterystyczne, puszyste owocostany, w których znajdują się ogromne ilości nasion (nawet kilkaset).
Odmiany
Od gatunku wyprowadzono szereg odmian ozdobnych, których kwiatostany są na ogół pełne i występują w wielu interesujących kolorach. Hodowlane odmiany bławatków mogą być białe („Weisser Ball” – kwiaty pełne), różowe („Rosa Ball” – kwiaty pełne), czerwone („Red Boy”- kwiat pełny, roślina wys. ok. 90 cm.) lub niebieskie („Blue Boy”), a także posiadać kompaktowy pokrój i niewielką wysokość („Jubilee Gem”- kwiaty niebieskie, wys. ok. 30-40 cm.).
Chaber bławatek
Uprawa i wymagania
Bławatki należą do gatunków mało wymagających, dlatego ich uprawa jest stosunkowo prosta. Najlepiej czują się na stanowiskach słonecznych oraz na lekkich, przepuszczalnych, żyznych i umiarkowanie wilgotnych glebach, chociaż w lekkim półcieniu oraz na słabszym i bardziej piaszczystym podłożu również sobie poradzą. Nie tolerują jedynie gleb ciężkich, podmokłych i gliniastych, na których zwykle nie udaje się ich utrzymać. W środowisku naturalnym chabry bławatki spotyka się często w zbożach, na nieużytkach, ugorach, rowach i łąkach oraz stanowiskach ubogich w związki wapnia.
Chaber bławatek
Rozmnażanie oraz terminy siewu
Jak wszystkie rośliny jednoroczne, chabry bławatki rozmnaża się z nasion. Można je wysiewać wczesną wiosną, najlepiej w IV - V (zakwitają w lipcu) bądź jesienią, okrywając wschody włókniną lub stroiszem (zakwitają w czerwcu). Najlepiej też od razu wybrać dla niego docelowe stanowisko, gdyż ze względu na delikatny, palowy system korzeniowy, rośliny nie lubią przesadzania. Aby uzyskać odpowiednie zagęszczenie, chabry należy wysiewać w ilości ok. 1 g. nasion na 1 m.2. Nasiona można samodzielnie zebrać z kwitnących roślin lub nabyć je w centrum ogrodniczym. Ciekawym rozwiązaniem jest zakup mieszanki nasion bławatka, zawierającej kilka odmian o różnej barwie kwiatów, dzięki czemu można uzyskać na rabacie interesujące zestawienia kolorystyczne.
Chaber bławatek
Choroby i szkodniki
Chaber bławatek nie należy do roślin wrażliwych na choroby i szkodniki, jednak w nieodpowiednich warunkach mogą mu sie przytrafić się choroby grzybowe (np. szara pleśń). Czasami na roślinie pojawiają się też szkodniki, z których najpopularniejsze są mszyce.
Chaber bławatek
Zastosowanie
Chabry bławatki to piękne rośliny o subtelnej urodzie, dlatego najlepiej sadzić je w niewielkich grupach w towarzystwie innych gatunków o delikatnym i naturalnym wyglądzie np. maków (z którymi tworzą nierozłączną parę w zbożach), mikołajków, kosmosów, bodziszków lub innych chabrów. Po przekwitnieniu, bławatki warto przyciąć, gdyż ich pędy przestają wyglądać atrakcyjnie.
Chaber bławatek
Właściwości lecznicze
Poza niewątpliwymi walorami dekoracyjnymi, chaber bławatek ma również szereg innych zalet. Przede wszystkim jest cenną rośliną leczniczą, o właściwościach przeciwzapalnych i moczopędnych, mającą zastosowanie w łagodzeniu objawów wielu chorób skóry (owrzodzeń, grzybic, łupieżu), niektórych chorób oczu (np. zapalenia spojówek) oraz chorób nerek i układu moczowego (np. kamicy nerkowej, zapalenia pęcherza).
Zbiór
Surowcem leczniczym są płatki kwiatów, które zbiera się z kwitnących roślin w dni ciepłe i suche, po czym szybko suszy w miejscu ciemnym, ciepłym i przewiewnym (nie mogą stracić koloru).
Chaber bławatek
Inne zalety bławatków
Kwiaty bławatków zwabiają owady zapylające, a ponieważ są miododajne, cenią je również pszczelarze. W czasach, kiedy rozwój przemysłu chemicznego nie był jeszcze zbyt duży, z płatków uzyskiwano barwnik, który wykorzystywano do farbowania tkanin, papieru oraz żywności.
Autor: Katarzyna Józefowicz
Źródła:
1. „Działkowiec” 01/09 „Nie tylko bławatki...” str. 14/15 dr J. Stawicka
2. „Kwiaty letnie” PWRiL W-wa 1984r. str. 45” mgr J. Klimo
3. „Zioła lecznicze” PZWL W-wa 1970r. dr B. Kuźnicka, Mgr M. Dziak
4. „Działka jak piękny bukiet” PZD W-wa mgr inż. I. Kiljańska
5. Tabaza
6. Wikipedia
0 komentarzy