Koniczyna czerwona koniczyna łąkowa

Koniczyna czerwona koniczyna łąkowa

Skomentuj artykuł

Koniczyna czerwona, czyli koniczyna łąkowa lub konicz, to gatunek koniczyny z rodziny motylkowatych. Jest rośliną 2-, 3-letnią, dostosowaną do klimatu umiarkowanego. Można ją spotkać głównie w Europie, środkowej Azji oraz północnej Afryce, chociaż sieje się ją również na pastwiskach Ameryki Pn. i Płd. W Polsce jest rodzajem rośliny pospolitej, którą stosuje się jako ziele lecznicze i jako paszę dla bydła i koni, zadawana w postaci zielonki lub siana. Koniczny czerwona jest bardzo cenionym gatunkiem pastewnym, ponieważ cechuje się wysoką produktywnością (plon suchej masy może wynieść 16 t na h) i wysoką wartością odżywczą pozyskiwanej paszy (dostarcza dużych ilości białka, witamin i składników mineralnych, zwłaszcza wapnia, magnezu i fosforu). Zielonka z koniczyny jest bardzo smaczna, przez co chętnie zjadają ją różne grupy zwierząt hodowlanych, przede wszystkim przeżuwacze. Koniczyna czerwona charakteryzuje się również szybkim tempem wzrostu, a jej uprawa wzbogaca ziemię w azot i polepsza jej strukturę. W Polsce uprawia się ją głównie w południowej i południowo-wschodniej części kraju ze względu na bardzo korzystne dla tej rośliny warunki wilgotnościowe. Koniczny nie uważa się raczej za roślinę ozdobną, ale można z niej tworzyć ciekawe suche kwiatowe kompozycje. Główka kwiatowa jest jasnopurpurowa o aromatycznym zapachu. Owoc jest niewielki i zawiera tylko jedno nasiono, tzw. strąk.

Stanowisko

Rośliny motylkowe, w tym koniczna czerwona, są bardzo wrażliwe na warunki wilgotnościowe gleby. Koniczyna nie znosi niedoboru wody, dlatego uprawia się ją w rejonach o uregulowanej wilgotności. Najbardziej odpowiednim podłożem są gleby żyzne zwięzłe i średnio zwięzłe, bogate w wapń, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. Koniczyna czerwona będzie za to źle rosła na glebach zbyt lekkich i suchych lub zbyt ciężkich, gliniastych i bardzo wilgotnych. Koniczyna lubi rejony o wysokich opadach (wymaga 500–600 mm rocznie, z czego 350–400 mm w sezonie wegetacyjnym.), np. rejony górskie i nadmorskie.


Zmianowanie

Koniczyna czerwona jest gatunkiem motylkowym, dlatego nie powinno się jej siać w bezpośrednim następstwie po roślinach motylkowych, chyba że odczeka się co najmniej 4 lata. Należy za każdym razem zmieniać miejsce uprawy koniczny czerwonej – można ją posadzić na tym samym stanowisku dopiero po 7 latach. Koniczyna w siewie czystym uprawiana jest w zmianowaniu najczęściej na użytkowanie jednoroczne. Nasilenie uprawy koniczyny czerwonej grozi tzw. wykoniczynieniem, czyli wzrostem ilości nicieni, bakteriofagów i grzybów w ziemi, przez co może ulec zniszczeniu nawet cała plantacja koniczny czerwonej.

Odpowiednim przedplonem dla koniczny czerwonej są rośliny okopowe na oborniku i rzepak. Można też uprawiać przed koniczną różne rodzaju mieszkanki pastewne, ale takie, które wykluczają rośliny motylkowe drobnonasienne i strączkowe. Nie wolno zaś uprawiać koniczny po kukurydzy, którą odchwaszczano dużymi dawkami herbicydów.

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Uprawa roli

Uprawa roli jesienią wymaga bardzo dobrze oczyszczonej gleby z chwastów, następnie spulchnienia i wymieszania gleby z nawozami. Jesienią należy wykonać orkę zimową, ponieważ koniczyna czerwona nie reaguje dobrze na wiosenną orkę przedsiewną. Wiosną ze względu na potrzebę ograniczania strat zapasów wody w glebie uprawa roli polega jedynie na niszczeniu chwastów za pomocą brony oraz dokładnym wyrównaniu powierzchni gleby.

Nawożenie

Gleba, na której rośnie koniczyna czerwona, wymaga wapnowania, ponieważ jej odczyn powinien być lekko alkaiczny lub obojętny. Gleby o niskiej zawartości powinno się wzbogacać 1/3 dawki wapna magnezowego, natomiast na glebach niewymagających wapnowania a ubogich w magnez należy stosować nawozy magnezowe lub potasowo-magnezowe. Wapnowanie podłoża najlepiej przeprowadzić jesienią i pamiętać, żeby dokładnie wymieszać nawóz z ziemią.

W uprawie koniczny czerwonej ważne jest również nawożenie fosforem i potasem wczesną wiosną lub jesienią. Przed siewem stosuje się jednorazowo 80–120 kg fosforu na hektar, potas natomiast podaje się w dwóch dawkach: przed siewem i wczesną wiosną w ilości 50–70 kg. Po nawożeniu pogłównym koniczynę należy zabronować.

Koniczyna czerwona korzystnie reaguje na nawożenie mikroelementami: borem (2–3 kg), manganem (3–4 kg), molibdenem (0,3–0,55 kg) i miedzią (60–80 g). Nawożenie mikroelementami warto zastosować w roku siewu lub w roku zbioru rośliny, wiosną.

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Siew i uprawa koniczyny czerwonej

Nasiona koniczyny czerwonej przed siewem należy zaprawić Sarfun T 65 DS, Funaben T lub zaprawą nasienną T zawiesinową, tak aby uniknąć zakażenia zgorzelą siewek wywoływaną przez patogeny grzybowe. Dodatkowo, bezpośrednio przed siewem, można zaprawiać nasiona nitraginą, która zawiera bakterie brodawkowe. Ważne jest, aby nasiona wybrane do siewu miały wysoką jakość i były dokładnie oczyszczone z chwastów i nasion innych gatunków.

Wysoki plon otrzymuje się poprzez rozsianie 6–10 kg nasion na hektar na dobrze przygotowaną glebę. Termin siewu przypada na koniec marca do końca pierwszej połowy kwietnia. Nasiona należy wysiewać na głębokość 1–2 cm w rozstawie 30–40 cm. Szeroka rozstawa roślin jest wskazana, ponieważ sprzyja prawidłowemu rozwojowi roślin i tworzeniu się dużej liczby pędów generatywnych. Przy siewie koniczyny czerwonej poleca się korzystać z przyrządów do nasion drobnych.

W latach użytkowania wykonuje się bronowanie pielęgnacyjne koniczyny, najlepiej wiosną. Podczas wykonywania tego zabiegu należy zachować szczególną ostrożność, aby nie uszkodzić roślin, które są słabiej ukorzenione.

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Odmiany koniczyny czerwonej

Istnieją dwie odmiany koniczyny czerwonej: diploidalne i tetraploidalne. Te pierwsze cechuje wysoki plon roślin i zalicza się do nich Hruszowska, Nike, Bryza, Dajana, Raba, Parka, Parada, Krynia, Rozeta. Odmiany tetraploidalne dają niższy plon, ale są o wiele lepiej ulistnione, dlatego przeznacza się je do uprawy masy zielonej o lepszej jakości. Odmiany tetraploidalne są znacznie droższe od odmian diploidalnych; zalicza się do nich: Jubilatka, Radyka, Etos, Karo, Bona, Tempus.

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Koniczyna czerwona – koniczyna łąkowa

Choroby i szkodniki

Plantacje koniczyny czerwonej są atakowane przez groźne infekcje grzybowe, bakteryjne i wirusowe, które mogą przynieść znaczne straty w plonach. Częstymi przypadłościami koniczyny czerwonej są brunatna plamistość, kustrzebka oraz mączniak właściwy – choroby te powodują zamieranie liści koniczyn. Infekcje grzybicze również wpływają na stan liści – rośliny więdną, żółkną i zasychają. Duże straty w plonie nasion występują w wyniku porażenia rakiem koniczynowym, który powoduje gnicie całych roślin.

Podstawowymi sposobami ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami są: ścisłe przestrzeganie terminu siewu i zabiegów pielęgnacyjnych, stosowanie prawidłowego płodozmianu, niszczenie chwastów i resztek roślin z poprzednich plantacji oraz wprowadzanie do uprawy odmian odpornych. Warto zapoznać się również z dostępnymi na rynku środkami przeciwgrzybicznymi i przeciw szkodnikom.


Zbiór nasion

Nasiona koniczyny czerwonej zbiera się od połowy maja dopiero z drugiego pokosu w roku pełnego użytkowania, gdy nasiona osiągną odpowiednią teksturę i połysk. Zbiory można rozpocząć, kiedy 60–70 proc. główek zaczyna zmieniać barwę na brunatną. Rośliny należy suszyć na rusztowaniach. Omłócone nasiona przechowuje się w ciepłym i przewiewnym pomieszczeniu, którego wilgotność wynosi 12 proc. Nasiona, które są zbyt wilgotne, należy suszyć stopniowo – w pierwszej fazie zimnym powietrzem, a w drugiej fazie powietrzem o temperaturze 40 st.  C.

Zbiór roślin na paszę

Pierwsze koszenie koniczyny czerwonej wykonuje się w czasie zawiązywania się pąków kwiatowych. W jednym roku roślina wytwarza 1 lub 2 odrosty, które są wykorzystywane na paszę. Nie powinno się opóźniać zbioru jesiennego, ponieważ rośliny muszą odrosnąć przed zimą do wysokość ok. 10 cm. Wykoszona masa powinna być przetrzymywana na pokosach jedynie przez krótki okres – później straci swoje właściwości odżywcze.

Autor: Aneta Malinowska

Źródła
M. Falkowski, I. Kukułka, S. Kozłowski, „Właściwości biologiczne roślin łąkowych: wybrane zagadnienia”, Wydaw. Akademii Rolniczej, Poznań 1994 r.
D. Gayówna, „Rośliny łąk”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988 r.

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie

Koniecznie zobacz: