Nagietek lekarski - uprawa, właściwości i działanie

Nagietek lekarski - uprawa, właściwości i działanie

Skomentuj artykuł

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) jest gatunkiem rośliny jednorocznej, należącej do rodziny astrowatych (Asteraceae). Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, w Europie uprawiany jako roślina ozdobna od połowy XII wieku. Nagietek lekarski uprawiany jest również dla pozyskania płatków kwiatowych, wykorzystywanych w przemyśle zielarskim, m.in. ze względu na właściwości przeciwzapalne. 

Charakterystyka gatunku

Nagietek lekarski ma wzniesioną, rozgałęzioną łodygę dorastającą do 50 cm wysokości. Liście dolne są kształtu łopatkowatego, a górne lancetowate. Cała roślin pokryta jest lepkimi włoskami i gruczołami wydzielniczymi; posiada także swoisty zapach. Kwiatostan typu koszyczek złożony jest z żółtych lub pomarańczowych kwiatów języczkowych na obwodzie i żółtych, pomarańczowych lub brązowych kwiatów rurkowatych w środku. Kwiaty brzeżne słupkowe (o słupku dwuznamionowym), nibyjęzyczkowe, ustawione w 2-3 szeregach, owocujące. Kwiaty wewnętrzne rurkowate, obupłciowe o 5 pręcikach i dolnym słupku, bezpłodne. Kwitnienie odbywa się od czerwca do pierwszych mrozów. Owocem jest sierpowato wygięta, żółtawobrunatna niełupka, na brzegu kolczasta. Część podziemną stanowi mocno rozgałęziony korzeń palowy.

Wymagania uprawowe

Nagietek lekarski lubi stanowisko dobrze nasłonecznione i ciepłe. Udaje się nawet na glebach piaszczystych, lecz bujniej rośnie i kwitnie uprawiany na podłożach żyznych i dostatecznie wilgotnych, o odczynie obojętnym.


Zakładanie plantacji

Uprawę nagietka zakłada się z siewu nasion wprost do gruntu. Nasiona wysiewa się w rzędy co 30-40 cm. Termin siewu przypada na początek kwietnia do połowy czerwca. Wschody pojawiają się po 10-14 dniach. Roślina ta sama łatwo się rozsiewa, pozostając na stanowisku szereg lat. W przypadku zakładania plantacji zielarskiej najkorzystniejszy jest wczesnowiosenny termin siewu, gdyż wówczas rośliny uzyskują najwyższy plon. Przy plantacji wielkości 0,1-0,2 ha, należy zużyć 0,5 do 1 kg nasion. Pielęgnacja plantacji polega na odchwaszczaniu oraz przerywaniu siewek.

Nagietek lekarski

Nagietek lekarski

Zbiór surowca

Surowiec zielarski stanowią całe koszyczki kwiatowe nagietka, zbierane w miarę dojrzewania. Niekiedy pozyskiwane są również języczkowate kwiaty nagietka. Dla celów leczniczych i kosmetycznych nadają są odmiany o intensywnie pomarańczowej barwie płatków. Zbiór przeprowadza się po 10-12 tygodniach od wschodów i trwa on około miesiąca. Zbiór polega na ścinaniu całych koszyczków kwiatowych co 4-5 dni. Następnie surowiec poddaje się suszeniu w pomieszczeniu, bez dostępu światła i wilgoci, na sicie lub papierze, w temperaturze do 40 stopni C.

Nagietek lekarski

Nagietek lekarski

Skład surowca

W płatkach nagietka występują substancje czynne takie jak saponiny triterpenowe, karotenoidy – lukopinę i flawoksantynę, flawonoidy – glikozydy izoramnetyny i kwercetyny (0,3-0,8%), poliacetyleny, kwasy fenolowe, sterole i gorycze oraz sole mineralne z dużą ilością manganu. Wśród saponin triterpenowych występują kalendulozydy A i B – pochodne kwasu  oleanolowego (3-10%). W płatkach obecny jest również olejek eteryczny (do 0,12%), który zawiera monoterpeny (menton, izomenton), i seskwiterpeny (kariofilen, alfa- i beta-jonon, kadinen). Kolejną grupą są  alkohole triterpenowe: a- i ß-amyryna, taraksasterol i kalenduladiol, arnidiol oraz faradiol i jego estry.

Nagietek lekarski

Nagietek lekarski

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie

Koniecznie zobacz: