Cykoria sałatowa (Cichorium intybus var. foliosum) należy do rodziny astrowatych. Jest chyba najbardziej znanym członkiem rodzaju Cichorium. Poza nią na dużą skalę uprawia się również cykorię korzeniową, z której pozyskuje się korzeń wykorzystywany do wyrobu substytutu kawy. Obie wywodzą się od popularnej w naszym kraju cykorii podróżnik, pospolitego chwastu o niebieskich kwiatach. Cykoria występuje w stanie naturalnym niemal na całym kontynencie europejskim. Uprawę cykorii sałatowej pod postacią jasnych, bielonych główek rozpoczęto ok. 1850 r. w Belgii i w tej formie zyskała ona ogromną popularność. Warzywo ma wiele wartości odżywczych, a jego chrupiące główki dostępne są w sprzedaży przez cały rok. Cykoria słynie ze swojego gorzkiego smaku, dlatego nie przez wszystkich jest lubiana. Jeśli ktoś w niej jednak gustuje, będzie mu smakowała zarówno na świeżo jako składnik surówek, jak i jako element ciepłych dań.
Charakterystyka
Cykoria sałatowa to roślina dwuletnia. W pierwszym roku wzrostu wytworzy luźną rozetę, złożoną z podłużnych, intensywnie zielonych liści. Aby liście związały się w główki, wymaga pędzenia w ciemnym pomieszczeniu. Dzięki małej ilości światła jej liście będą miały białą lub jasnożółtą barwę. Część podziemną rośliny stanowi zgrubiały, stożkowy korzeń, dorastający do 30 cm. Dopiero w drugim roku cykoria wytwarza pęd kwiatostanowy, który może mieć nawet 1,5 m wysokości. Niebieskie kwiaty zebrane są w koszyczki, charakterystyczne dla astrowatych. Materiał siewny cykorii stanowią niełupki, które zdolność kiełkowania zachowują przez 4–5 lat.
Wymagania uprawowe
Cykoria sałatowa jest rośliną klimatu umiarkowanego. Jej wymagania cieplne nie są zbyt wysokie. Dlatego doskonale nadaje się do uprawiania w warunkach panujących w Polsce. Niezbyt wrażliwa na niskie temperatury, jednak wiosenne przymrozki mogą spowodować jarowizację roślin zbyt wcześnie wysianych. A jesienne mrozy powodować uszkodzenia stożków wzrostu, z których następnie będą wyrastać główki. Cykorię powinno się uprawiać na glebie próchnicznej, przepuszczalnej, niezbyt ciężkiej o pH w granicach 6,0–7,0. Nieodpowiednie będą gleby zlewne o wysokim poziomie wód gruntowych. Cykoria ma umiarkowane wymagania wodne, największe zapotrzebowanie na wodę przypada na okres wschodów i intensywnego wzrostu korzeni.
Uprawa
Cykorię uprawia się z siewu nasion wprost do gruntu, począwszy od połowy kwietnia, aż do czerwca. Nasiona zaczynają kiełkować już przy temperaturze ok. 3°C, ale do optymalnego wzrostu rośliny wymagają 15–20°C. Wschody następują przeważnie po 4–5 dniach. Wczesny siew pozwala przyspieszyć dojrzewanie korzeni do pędzenia, jednak niesie z sobą ryzyko jarowizacji, czyli wybijania w pędy kwiatostanowe. Jeśli chcemy przyspieszyć siew i zbierać korzenie o 2 tygodnie wcześniej, uprawę powinniśmy okryć włókniną. Nasiona wysiewamy na głębokość 1,5 cm, pozostawiając 30–40 cm odstępu pomiędzy rzędami. Gdy siewki wytworzą dwa liście właściwe, przerywamy tak, by rosły co 8–10 cm. Cykoria powinna być uprawiana w drugim roku po oborniku. Przy stosowaniu nawozów mineralnych trzeba pamiętać, by dawki azotu nie były zbyt duże. Jego nadmiar może powodować zbyt silny wzrost korzeni, które będą późno dojrzewać i gorzej się przechowywać.
Cykoria sałatowa
Zabiegi pielęgnacyjne
W produkcji korzeni do pędzenia najważniejsze to zapewnienie im odpowiedniej ilości wody podczas ich intensywnego wzrostu. Jeśli w tym okresie wystąpi susza, niezbędne będzie regularne podlewanie roślin. Nie należy również zapominać o wykonaniu takich zabiegów pielęgnacyjnych, jak odchwaszczanie i spulchnianie międzyrzędzi, aby zapobiec zaskorupianiu się ziemi. Wiosną, gdy zapowiadane są przymrozki lub wydłużające się okresy chłodów, aby nie zainicjowały one tworzenia pędów kwiatowych, rośliny powinniśmy zabezpieczyć włókniną. Właściwa pielęgnacja jest szczególnie ważna w początkowej fazie wzrostu i podczas rozrastania się systemu korzeniowego. Ma istotny wpływ na uzyskany plon.
Cykoria sałatowa
Zbiór korzeni
Zbiór korzeni przeznaczonych do pędzenia przeprowadzamy na jesieni przed pierwszymi mrozami, gdy na liściach pojawią się czerwone przebarwienia. Korzenie osiągają pełną dojrzałość po ok. 5–6 miesiącach od siewu. Zazwyczaj moment ten przypada na październik lub listopad. Korzenie wykopujemy widłami o szeroko rozstawionych zębach. Uważamy, by ich nie zranić i nie połamać, gdyż podczas przechowywania zgniją i nie będą się nadawały do pędzenia. Najlepsze są korzenie, które osiągnęły średnicę ok. 3–6 cm i długość 18–20 cm. Następnie obcinamy liście na wysokości 3–5 cm nad główką korzenia. Liście zwinięte w główki przeznaczone do spożycia uzyskamy dopiero w wyniku pędzenia. Do chwili rozpoczęcia tego zabiegu korzenie powinny być przechowywane w wilgotnym i chłodnym miejscu. Może to być ciemna piwnica lub zasypany piaskiem kopiec.
Cykoria sałatowa
Pędzenie cykorii
Pędzenie możemy rozpocząć w dowolnym terminie, najlepiej 4 tygodnie przed planowanym zbiorem główek. Powinno się je prowadzić przy temperaturze 10–20°C, najlepiej w wilgotnym i zacienionym pomieszczeniu. Jeśli nie jest to możliwe, uprawę możemy osłonić czarną folią. Korzenie umieszczamy w pojemnikach wypełnionych mieszanką piasku i torfu. Mogą one rosnąć dość gęsto. Stosuje się dwie metody. W pierwszej korzenie przykrywa się dodatkowo 20-cm warstwą ziemi, w drugiej jedynie dołuje się je w podłożu. Podczas pędzenie powinno się utrzymywać odpowiednią wilgotność podłoża, gdy zajdzie taka potrzeba, uprawę podlewamy. Główki liści zbieramy, kiedy osiągną 15–20 cm długości. Odcinamy je z 2-, 3-cm fragmentem korzenia, rozety nie będą się wtedy rozpadały. Cykorię przeznaczamy do bezpośredniego spożycia lub przechowujemy przez kilkanaście dni w lodówce.
Wartości odżywcze
Warzywo to stanowi niezwykle wartościowy składnik diety. Zawiera ważne dla zdrowia witaminy, w tym A, B1, B2, PP i C, oraz substancje mineralne, m.in. potas, żelazo, miedź, sód, magnez, cynk i fosfor. W jej składzie znajdziemy również inulinę, wartościowy cukier, który obniża poziom cukru i cholesterolu we krwi. Dlatego cykoria jest polecana jako składnik diety diabetyków. Inulina jest również naturalnym prebiotykiem wspomagającym rozwój pożytecznej flory bakteryjnej, poprawiającej stan zdrowia. Ponadto cykoria działa wspomagająco na pracę wątroby i woreczka żółciowego, a jej gorzki smak pobudza apetyt i poprawia trawienie.
Cykoria sałatowa
Zastosowanie
W kuchni cykorię wykorzystuje się głównie jako składnik sałatek i surówek w połączeniu z innymi świeżymi warzywami polanymi oliwą z dodatkiem soku z cytryny. Doskonale zastąpi popularną sałatę masłową. Chrupiące liście świetnie nadają się jako urozmaicenie do kanapek, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy świeże warzywa nie są tak dostępne jak wiosną. Wykorzystuje się ją też jako składnik ciepłych potraw. Główki cykorii z powodzeniem można zapiekać, dusić, gotować, a nawet smażyć i grillować. Poddana obróbce termicznej staje się mniej gorzka i nabiera słodkiego posmaku. Dobrze komponuje się z mięsem, owocami morza, serem lub gotowanymi warzywami. Jej gorzkawy, lekko orzechowy smak nada potrawom ciekawy charakter.
Justyna Przasnyska
0 komentarzy