Cebula zwyczajna zasady uprawy i najciekawsze odmiany

Cebula zwyczajna zasady uprawy i najciekawsze odmiany

Skomentuj artykuł

Pochodząca z Azji Środkowej cebula zwyczajna nazywana też jadalną (Allium cepa) to obecnie jedno z najpopularniejszych warzyw w naszym kraju. Uprawia się ją niemal w każdym przydomowym ogrodzie i wykorzystuje w kuchni na wiele różnych sposobów. I chociaż nie wszystkim odpowiada jej ostry smak i mocny zapach, to wartościowe warzywo z pewnością zasługuje na zainteresowanie, gdyż zawiera ogromne bogactwo wartościowych składników odżywczych i substancji wpływających pozytywnie na nasze zdrowie.

Wartości odżywcze

W cebuli znajdziemy między innymi wiele soli mineralnych (potas, fosfor, wapń, siarkę, żelazo, sód,  mangan, miedź, cynk, kobalt, fluor, jod), witaminy (C, B), białka, kwasy organiczne, cukry, flawonoidy, olejki eteryczne, inulinę, fitynę, enzymy i saponiny. Zielone liście są dodatkowo bogate w witaminę A, PP, B oraz mają większa zawartość wit. C.

Dzięki nim cebula wykazuje silne właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne, grzybobójcze i wzmacniające. Sok ze świeżej cebuli polecany jest przy różnego rodzaju infekcjach i przeziębieniach, gdyż działa jak znakomity, naturalny antybiotyk. Jego wysoka skuteczność polega głównie na tym, że mikroorganizmy chorobotwórcze nie mogą uodpornić się na działanie substancji w nim zawartych, dlatego za pomocą soku można łatwo ograniczyć ich występowanie. Zewnętrznie sok z cebuli bywa stosowany do leczenia rozmaitych chorób skóry w tym również oparzeń, wrzodów, wyprysków, stanów zapalnych po ukąszeniu owadów czy odmrożeń. Cebula ma jednak także szereg innych zastosowań. Działa wspomagająco na układ pokarmowy, łagodzi zaparcia, wspomaga pracę jelit, pobudza apetyt oraz obniża poziom cukru i złego cholesterolu we krwi. Niestety, z jej cudownych właściwości nie wszyscy mogą korzystać. Warzywa powinny unikać osoby uczulone na cebulę oraz cierpiące na poważne choroby nerek, wątroby, trzustki, żołądka i serca.

Wymagania i uprawa

Pomimo swojej wielkiej popularności, cebula zwyczajna nie jest warzywem łatwym w uprawie, gdyż posiada dość wysokie wymagania. Przede wszystkim oczekuje dużo słońca i ciepła oraz żyznych, umiarkowanie wilgotnych, zasobnych w składniki pokarmowe, próchniczych, przepuszczalnych, odchwaszczonych gleb o obojętnym odczynie pH. Miejsce pod uprawę cebuli powinno być ciepłe, ale także przewiewne, co daje dojrzewającym cebulom możliwość zasychania. Wiosną rośliny wymagają dostatecznie dużo wilgoci, ułatwiającej kiełkowanie i wzrost, natomiast w trakcie dojrzewania cebul oczekują więcej ciepła i mało wody. Ze względu na wysokie wymagania pokarmowe, stanowisko pod uprawę cebuli powinno zostać wzbogacone dobrze rozłożonym kompostem (należy unikać obornika lub uprawiać cebulę w II roku po jego zastosowaniu), a jeśli zajdzie taka potrzeba również nawozami mineralnymi, najlepiej o podwyższonej zawartości potasu, na którego brak cebula jest bardzo wrażliwa (np. na 10 m2 podaje się 150 g. saletry amonowej w 2-3 dawkach, 150 g. superfosfatu granulowanego oraz 150 g. siarczanu potasu). Podobnie jak większość warzyw, cebula wymaga zmianowania. Ze względu na możliwość wystąpienia licznych chorób, poleca się jej uprawę na tym samym stanowisku lub po innych warzywach cebulowych dopiero po 4-5 latach.

Cebula zwyczajna

Cebula zwyczajna

Odmiany

Cebula zwyczajna ze względu na swoją popularność doczekała się wielu odmian, różniących się głównie wielkością, barwą łuski, terminem uprawy oraz porą dojrzewania. Wśród nich możemy znaleźć rośliny wczesne i średniowczesne („Dakota”, „Majka”, „Czerniakowska”, „Rawska”– o żółtej i żółtozłotej łusce, „Karmen” – o czerwonej skórce), średniopóźne i późne („Wolska”, „Wiktoria Skierniewic”, „Supra”, „Sochaczewska”, „Sława Ożarowa” – o żółtej i żółtozłotej łusce, „Alibaba” – o białej łusce, „Wenta”, „Scarlet” – o czerwonej łusce) oraz ozime („Augusta”, „Labrador” – o żółtozłotej łusce).

Cebula zwyczajna

Cebula zwyczajna

Rozmnażanie

Cebulę zwyczajną rozmnaża się na kilka sposobów. Jednym z najczęściej wykorzystywanych i jednocześnie najprostszych jest uprawa cebuli z dymki (małych, ubiegłorocznych cebulek). Do tego celu najlepiej przeznaczyć odmiany wczesne, mające mniejszą skłonność do wybijania w pęd kwiatostanowy. Małe cebulki wysadzamy wiosną (IV) umieszczając je na głębokości ok. 0,5 cm. w rzędzie w odległości od siebie ok. 7-8 cm. i przy zachowaniu ok. 30 cm. odstępu między rzędami. Taka uprawa daje możliwość uzyskania wysokiego plonu, ale obarczona jest ryzykiem wystąpienia chorób, szczególnie jeśli materiał siewny został zakupiony w niepewnym miejscu. Dymkę można również sadzić jesienią (odmiany ozime), ale ten termin bywa zawodny, a zbiory mogą być niezadowalające. Innym sposobem uprawy cebuli jest sadzenie rozsady (zwykle zakupionej u producenta). Rośliny umieszcza się na zagonie zachowując rozstaw podobny, jak w przypadku uprawy z dymki. Najrzadziej wykorzystywaną, choć najtańszą metodą rozmnażania cebuli jest wysiew nasion. W ten sposób możemy jednak doczekać się wysokich plonów jedynie wtedy, gdy warunki pogodowe okażą się naprawdę dobre (ciepła, wilgotna wiosna oraz ciepłe, stosunkowo suche lato). W przeciwnym razie cebule mogą nie zdążyć dojrzeć przed zimą, a plon może okazać się stosunkowo niewielki. Jeśli jednak postanowimy wysiać nasiona, powinniśmy to zrobić w połowie kwietnia (tylko jeśli temperatura osiąga ok. 6°C), przeznaczając ok. ok. 0,4-0,8 g. nasion na 1 m2 powierzchni.

Cebula zwyczajna

Cebula zwyczajna

Zbiór

Planując uprawę cebuli w celu zimowego przechowania, należy wybrać odmiany późne. Ich zbiór  powinno się rozpocząć, gdy większa część szczypiorów już się załamała, a zewnętrzna łuska cebuli lekko wyschła. Po zbiorze cebule należy dosuszyć i dopiero wtedy umieścić w przechowalni, gdyż zbyt wilgotne mogłyby ulec zgniciu. Jeśli planujemy wykorzystywać cebulę na bieżąco do bezpośredniego spożycia, warto uprawiać odmiany wczesne lub średniowczesne, których zbiór można zacząć już wczesnym latem.

Cebula zwyczajna

Cebula zwyczajna

Choroby i szkodniki

Cebula zwyczajna ma wielu wrogów i często zapada na choroby. Najczęstszymi problemami w uprawie są choroby grzybowe (fuzaryjna zgnilizna cebuli, szara pleśń, mączniak rzekomy, głownia cebuli), bakteryjne (mokra zgnilizna cebuli) i wirusowe (żółta karłowatość cebuli) oraz szkodniki (chowacz szczypiorak, udnica cebulówka, śmietka cebulanka, wgryzka szczypiorka, poskrzypka cebulowa, niszczyk zjadliwy, mszyce, miniarki, wciornastki).


Autor: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1.    „Działkowiec” 02/11 „ Jak uprawiać cebulę” str. 61 dr R. Gruszczecki
2.    „Rośliny przyprawowe” B. Hlava, D. Lanska, PWRiL W-wa 1983r.
3.    „Atlas chorób i szkodników roślin warzywnych” A. Studziński, F. Kagan, Z Sosna, W-wa 1987r.
4.    „Rośliny lecznicze i bogate w witaminy” P. Czikow, J. Łaptiew PWRiL W-a 1987r.
czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie