Uprawa dyni jadalnej i ozdobnej

Dynie to rośliny jednoroczne o pokroju płożącym lub krzaczastym, pochodzące z tropikalnych obszarów Ameryki i Azji. W obrębie tego rodzaju wyróżnić można dynie jadalne oraz dynie uprawiane w celach ozdobnych. Zarówno dynia jadalna, jak i ozdobna posiada wiele form, różniących się wielkością i kształtem owoców, stanowiących część użytkową. Dyniami jadalnymi są odmiany dyni olbrzymiej (Cucurbita maxima) oraz dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo), w obrębie której wyróżnia się odmiany botaniczne – cukinię, kabaczka, patisona, dynię makaronową i dynię bezłupinową. Odmiany te uprawiane są zazwyczaj w celu pozyskania z nich owoców o smacznym i zdrowym miąższu, bogatym w karotenoidy. Niektóre natomiast uprawia się również lub tylko ze względu na nasiona o dużej zawartości oleju i innych składników odżywczych. Odrębną grupę stanowią dynie ozdobne, nieposiadające jadalnych części, uprawiane dla bardzo dekoracyjnych owoców o dużej trwałości. Skórka i miąższ są bardzo twarde, ale przez to owoce są odporne na uszkodzenia i dobre do przechowywania. Przeważnie są to różne odmiany dyni zwyczajnej, dyni olbrzymiej oraz tykwy (Lagenaria). Dynie ozdobne można sadzić na zagonie warzywnym lub na rabacie bylinowej oraz w dużych pojemnikach na balkonie lub tarasie. Dekoracyjne owoce mogą stać się ozdobą naszych wnętrz. W temperaturze pokojowej przetrwają w niezmienionej formie nawet cały rok, do następnych zbiorów.

Warunki uprawy

Okres wegetacji dyni jadalnej i ozdobnej wynosi średnio 120–140 dni, przy czym temperatura optymalna dla wzrostu i rozwoju tych roślin to 20–28°C (nigdy nie powinna spadać poniżej 10°C). Wszystkie dynie są wrażliwe na najlżejsze nawet przymrozki. Najlepiej rosną w miejscu zacisznym i dobrze nasłonecznionym. Odpowiednim podłożem jest gleba niezbyt ciężka i nie nadmiernie wilgotna, próchniczna, przepuszczalna, o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 6,5-7,0). Przed założeniem uprawy korzystnie jest zastosować obornik (30-50 kg/10 m2) lub kompost (50-70 kg/m2). Należy również przeprowadzić nawożenie mineralne nawozem wieloskładnikowym w dawce ok. 1 kg/10 m2. Rośliny posiadają duże wymagania wodne, zwłaszcza w czasie kwitnienia, zawiązywania owoców i po rozpoczęciu owocowania.

Uprawa dyni jadalnej

Uprawa dyni jadalnej

Zakładanie uprawy

Dynie zarówno jadalne jak i ozdobne można uprawiać z rozsady doniczkowanej oraz z siewu nasion wprost do gruntu. Nasiona wysiewa się bezpośrednio do gruntu najczęściej w 2. dekadzie maja. Najlepiej stosować siew gniazdowy (po 2-3 nasiona) na głębokość 2-4 cm. Odmiany płożące wymagają rozstawy 1-2 m x 1-1,5 m, a krzaczaste 1-1,5 x 0,6-0,8 m. Taką samą rozstawę stosujemy w przypadku form ozdobnych. Natomiast w przypadku rozmnażania dyni z rozsady nasiona wysiewa się w marcu do pojemników z substratem torfowym. W temperaturze 18–20°C pierwsze siewki wyrastają po upływie 10–14 dni, a w wyższej po tygodniu. Następnie rośliny pikuje się do doniczek 9–10-centymetrowych, a temperaturę obniża do 12–14°C. Na miejsce stałe zahartowaną rozsadę sadzi się od drugiej połowy maja. Dobrze przygotowana rozsada powinna mieć wykształcone 3 liście właściwe.

Uprawa dyni jadalnej

Pielęgnacja

Rośliny należy systematycznie podlewać wodą o temperaturze letniej, unikając zraszania liści. Obfite i regularne podlewanie jest gwarancją dobrego plonowania. Odmiany dyni o pokroju krzaczastym na początku wzrostu wymagają częstego odchwaszczania. W celu ograniczenia rozwoju chwastów poleca się stosowanie ściółki ze słomy lub agrowłókniny. Natomiast w celu przyspieszenia zbiorów, a także aby zabezpieczyć rośliny przed spadkami temperatury okrywamy rośliny agrowłókniną lub folią perforowaną. Osłony zdejmuje się gdy na roślinach pojawią się pierwsze kwiaty. Podczas wegetacji dynie jadalne i ozdobne dwukrotnie zasila się saletrą amonową – po 3 tygodniach od posadzenia i po pierwszym zbiorze, każdorazowo po 10-15 g nawozu. Płożące odmiany dyni należy prowadzić przy mocnych podporach. Dynie ozdobne należy przycinać gdy owoce osiągną średnicę około 8 cm. Przycinamy wówczas pędy oraz usuwamy uszkodzone zawiązki.

Uprawa dyni ozdobnej

Uprawa dyni ozdobnej

Zbiór

Najlepszą porą na zbiór warzyw dyniowatych są godziny poranne lub wieczorne w dni pochmurne. Dynię olbrzymią zbiera się po osiągnięciu pełnej dojrzałości fizjologicznej, gdy są w pełni wykształcone nasiona. Termin zbioru przypada najczęściej we wrześniu. Owoce cukinii, kabaczka i patisona trzeba zbierać często, najlepiej gdy osiągną średnicę lub długość kilkunastu centymetrów. Natomiast owoce dyni ozdobnej najlepiej zebrać kiedy zaschną liście i pędy oraz szypułka owocu. Natomiast owoce dyni ozdobnej należy zbierać, kiedy te będą już całkiem dojrzałe. Możemy to poznać po intensywnym zabarwieniu owoców.

Odmiany dyni polecane do uprawy

- dynia jadalna

Uprawa dyni ozdobnej

- dynia ozdobna

Odmiany dyni ozdobnej dostępne są często w formie mieszanki różnych odmian, przedstawionych w poniższej tabelce.

Uprawa dyni ozdobnej

Anna Jędrzejewska