Szczaw kojarzy nam się zazwyczaj z kwaśną, orzeźwiającą zupą, przygotowywaną na bazie liści wspomnianej byliny. Ściślej mówiąc uprawiamy, a niekiedy zbieramy rosnący na łąkach i spożywamy szczaw zwyczajny, czyli jedną z odmian rośliny z rodziny rdestowatych. Do spożycia nadaje się też odmiana tarczolistna, jednakże w naszym kraju większą popularnością cieszy się szczaw zwany zwyczajnym.
Charakterystyka szczawiu zwyczajnego
Ta wieloletnia roślina dorasta do 120 a nawet 200 cm. W naturze porasta gleby o odczynie kwaśnym, najczęściej brzegi rzek, stawów czy rowów oraz łąki. Charakterystyczna jest jej soczysta, żebrowana łodyga o czerwono- zielonym zabarwieniu oraz wzniesiony czerwonawy kwiatostan, który pojawia się w lecie. Podczas uprawy szczawiu w ogrodzie, najczęściej kwiatostan jest usuwany, co pobudza do wzrostu kolejne młode listki. Mają one strzałkowaty kształt i kwaśny smak, który wiosną jest delikatny, a w miarę upływu czasu nabiera mocy. Kwitnienie szczawiu przypada na pełne lato, czyli lipiec i sierpień. Wtedy to pojawiają się drobne kwiatuszki o zielonkawym zabarwieniu. Nasiona szczawiu mają kolor brązowy, są małe i spiczaste.
Uprawa i pielęgnacja
Szczaw potrzebuje słonecznego stanowiska, jednak w lekkim cieniu także będzie się dobrze rozwijać. Jego uprawa nie nastręcza większych trudności, ponadto jest odporny na mróz. Jeżeli w naszych okolicach nie ma naturalnych stanowisk tej rośliny, z powodzeniem można ją uprawiać z innymi warzywami. Gleba pod jego uprawę musi być żyzna, wilgotna i przepuszczalna oraz w miarę lekka. Szczaw lubi podłoże wilgotne i bogate w żelazo. Jeżeli zapewnimy mu dobre stanowisko może na nim rosnąć i dawać zadowalający plon nawet przez 4 lata. Jesienią przed zasianiem dobrze jest użyźnić glebę używając do tego celu obornika. Odpowiednia będzie dawka wynosząca około 40 kg na 10 metrów kwadratowych. Nasiona wysiewamy na wiosnę i już po tygodniu możemy się spodziewać kiełków. Wtedy też przychodzi czas na dostarczenie szczawiowi porcji nawozów:azotowego, fosforowego i potasowego w dawce wynoszącej odpowiednio: 250, 200 i 200 gramów na metr kwadratowy. Rozmnażania przez podział dokonuje się na jesieni. Roślinę najczęściej uprawiamy w ogrodzie warzywnym, jednak wyrośnie nam także w doniczce. Na czym polega pielęgnacja szczawiu uprawianego na zewnątrz? Niezbędnym zabiegiem jest przerywanie lub rozsadzanie oraz zarazem odchwaszczanie. Trzeba też usuwać pędy kwiatostanów szczawiu. Dzięki temu zabiegowi młode liście będą wyrastały bez przeszkód. Odstęp pomiędzy sadzonkami powinien wynosić około 30 cm. Konieczne jest także regularne podlewanie, co gwarantuje soczystość liści. Zbiory z siewu wiosennego uzyskujemy po około 12 tygodniach. Szczaw narażony jest na ataki ślimaków, więc należy poczynić starania by je przed nim chronić. Co cztery lata dobrze jest przesadzić roślinę.
Szczaw zwyczajny
Zastosowanie w kuchni i zawartość składników odżywczych
Popularna zupa szczawiowa wiosną i latem jest przygotowywana z surowych listków. Wtedy ma delikatniejszy smak. Szczaw można także konserwować i przechowywać. Wtedy także zimą możemy sobie pozwolić na cierpki smak zupy, który jest zwykle nieco bardziej intensywny ze względu na niektóre dodatki stosowane w procesie konserwacji. Każda pani domu z pewnością ma swój przepis na przetwory ze szczawiu. Zwykle listków się nie suszy, ponieważ proces ten sprawia, że tracą swój specyficzny smak. Świeże liście dodaje się także do sałatek i sosów.
Szczaw zwyczajny
Szczaw zwyczajny to skarbnica wielu cennych składników odżywczych takich jak błonnik, białko, kwas foliowy, witaminy C, A, B a także magnes, fosfor, potas czy żelazo. Należy jednak pamiętać, że roślina jest też źródłem kwasu szczawiowego, który spożywany w nadmiernych ilościach prowadzi do tworzenia się kryształków szczawianowych i związanych z tym chorób nerek. Z tego względu należy zachować umiar w jedzeniu potraw ze szczawiu. Kwas szczawiowy w zupie z listków tej rośliny neutralizuje także dodatek mleka, śmietany czy jajka. Mimo to dieta zbyt bogata w szczaw może spowodować odwapnienie kości, niebezpieczne w każdym wieku, a szczególnie u osób starszych i dzieci.
Szczaw zwyczajny
Zastosowanie w medycynie i gospodarstwie domowym
Nieco mniej znane zastosowanie szczawiu to na przykład napar z liści stosowany na dolegliwości wątroby, nerek, stosowany do przemywania jamy ustnej a także owrzodzeń i czyraków. Liście, a właściwie ich sok można także stosować do wywabiania trudnych plam z rdzy, pleśni czy do czyszczenia wyrobów wiklinowych oraz srebrnych.
Szczaw zwyczajny
Inne odmiany szczawiu
Wśród popularniejszych odmian wyróżniamy:
• Szczaw tępolistny
Jest rośliną wieloletnią, charakteryzującą się łodygą dorastającą nawet do 120 cm wysokości. Ma jajowate liście, palowy, mocno rozgałęziony korzeń oraz krótkoszypułkowe kwiaty zebrane w grona. Odmiana porasta łąki, pastwiska i nieużytki. Można ją spotkać w miejscach, gdzie gleba jest wilgotna, gliniasta i bogata w próchnicę. Roślina jest uznawana za chwast, ale posiada także właściwości lecznicze.
• Szczaw polny
Ta bylina zaliczana do rozdzielnopłciowych posiada eliptyczne i owalne liście. Jej korzeń jest wrzecionowaty. Odmiana odznacza się czerwonym lub rdzawym kwiatostanem w formie wiechy. Chwast występuje w uprawach żyta, lnu, koniczyny czy lucerny, ale także na łąkach. Można go spotkać tam, gdzie gleba jest lekka, piaszczysta i niezbyt bogata w składniki pokarmowe. Szczaw polny może być trujący dla zwierząt ze względu na wysokie stężenie szczawianu potasu.
Szczaw zwyczajny
• Szczaw kędzierzawy
To pospolity w naszym kraju chwast, mający także działanie lecznicze, przeciwbiegunkowe. Jego cechą charakterystyczną są mocno kędzierzawe liście i łodyga zabarwiona na czerwonawo. Roślina może dorastać nawet do 150 cm wysokości. U odmiany można też zaobserwować zdrewniałe, pionowe kłącze. Kwiaty szczawiu kędzierzawego skupiają się w nibyokółkach. Szczaw kędzierzawy porasta pola, łąki i pastwiska.
0 komentarzy