Wśród gatunków szczawiu należącego do rodziny rdestowatych, wyróżnia się m. in. szczaw zwyczajny, szczaw kędzierzawy, szczaw lancetowaty oraz szczaw polny. Do uprawy wprowadzony został szczaw zwyczajny, który można prowadzić na jednym stanowisku przez 3-4 lata. W stanie dzikim występuje w całej Europie i Azji Zachodniej. Częścią użytkową tej rośliny są młode liście, zbierane wiosną. Szczaw dobrze znosi warunki klimatyczne naszego kraju, wahania temperatury i jej spadki nawet do -20 st. C. Jest to warzywo często pomijane w diecie Polaków i traktowane jako chwast. Jednakże warto go spożywać w rozsądnych ilościach w formie zupy lub jako dodatek do sałatek czy sosów, gdyż jest bogaty w cenne dla zdrowia witaminy i substancje odżywcze. Liście szczawiu wykazują również właściwości lecznicze, dzięki którym można wspomagać leczenie wielu chorób.
Wymagania uprawowe
Szczaw może rosnąć na stanowiskach zacienionych, ale do prawidłowego rozwoju potrzebuje dostatecznego dostępu światła. Jest wrażliwy na brak wody, zwłaszcza w okresie silnego przyrostu liści. Najlepiej plonuje na glebach próchnicznych, zasobnych w składniki pokarmowe i wodę , szybko nagrzewających się, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym (pH ok. 6,0). Przed założeniem uprawy konieczne jest dokładne spulchnienie gleby i usunięcie chwastów trwałych tj. perz. Jesienią, rok przed założeniem uprawy glebę trzeba nawieźć obornikiem w dawce 20-40 kg/10 m2. Wiosną przeprowadzamy nawożenie stosując: 250 g nawozu azotowego, oraz po 200 g fosforowego i potasowego.
Zakładanie uprawy
Plantację szczawiu zakładać można z siewu nasion wprost do gruntu lub z sadzonek otrzymanych przez podział 2-3-letnich roślin. Wschody pojawiają się po 7-10 dniach. Nasiona wysiewa się w rzędy odległe co 30-40 cm. Po przerywce pozostawiamy rośliny w odstępach 10-15 cm. Szczaw można wysiewać w marcu i kwietniu oraz jako poplon w 1. i 2. dekadzie sierpnia na głębokość 0,5 cm.
Choroby i szkodniki w uprawie
W uprawie szczawiu może pojawić się szkodnik – kałdunica rdestówka. Natomiast do chorób atakujących plantację szczawiu należy mączniak prawdziwy.
Zabiegi pielęgnacyjne
Po wschodach należy dbać o odchwaszczanie zagonu. W czasie wzrostu roślin należy usuwać wzrastające kwiatostany, aby nie dopuścić do twardnienia liści. W czerwcu i sierpniu można dodatkowo nawieźć plantację nawozem azotowym w ilości 70 g/10 m2. Na zimę grządkę okrywamy włókniną lub folią perforowaną.
Szczaw zwyczajny
Szczaw zwyczajny
Zbiór
Roślina uprawiana z siewu wiosennego zaczyna plonować po 8-12 tygodniach. Natomiast plony z siewu jesiennego można zbierać w roku następnym. Od drugiego roku uprawy zbiór przeprowadzamy 4-5 razy. Najsmaczniejsze są liście wczesnowiosenne pobierane w marcu i kwietniu.
Odmiany
Szczaw dostępny jest w odmianach takich jak:
Lyoński – liście drobniejsze, duża rozeta liści
Wielki Belwilski – liście większa, mniejsza rozeta
Szczaw zwyczajny
Właściwości odżywcze
Szczaw jest warzywem niskokalorycznym (23 kcal/100 g), zawierającym znaczne ilości potasu (400 mg), wapnia (68 mg) i żelaza (8,5 mg), witaminy C (45 mg) oraz beta-karotenu (11 mg).
Szczaw zwyczajny
Właściwości lecznicze
Obecne w liściach flawonoidy oraz witamina C wykazują silne działanie przeciwutleniające, opóźniające procesy starzenia. Szczaw łagodzi także kaszel i katar. Jest składnikiem preparatów stosowanych wspomagająco w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych zatok, górnych i dolnych dróg oddechowych. Szczaw pobudza trawienie, wzmacnia apetyt, pomaga przy schorzeniach serca, usprawnia pracę wątroby oraz woreczka żółciowego, działa też lekko moczopędnie i krwiotwórczo.
Działania niepożądane
Obecne w szczawiu szczawiany mogą odwapniać organizm, dlatego należy spożywać go z dodatkiem nabiału. Szczawiany mogą ponadto odkładać się w nerkach i pęcherzu, a tym samym prowadzić do kamicy nerkowej. Nadmierne ilości szczawiu wywołuje ostrą biegunkę i prowadzi do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu.
Szczaw zwyczajny
Właściwości kosmetyczne
Stosowanie preparatów zawierających wyciąg ze szczawiu sprawia, że skóra wygładza się i ujędrnia. Szczaw blokuje również wydzielanie enzymu tyrozynazy, co zapobiega powstawaniu przebarwień na skórze i działa rozjaśniająco np. przy trądziku.
Anna Jędrzejewska
Źródła: Polowa uprawa warzyw (Orłowski 2000), Działkowiec/04/2010, Ogród warzywny przy domu (E. Sikora 2011)
0 komentarzy