Pietruszka to roślina dwuletnia z rodziny selerowatych, uprawiana jako jednoroczna. Dziko rośnie na Półwyspie Apenińskim i na Bałkanach, w północno-zachodniej Afryce i na Wyspach Kanaryjskich. Zdziczałe formy spotkać można prawie na każdym kontynencie. W pierwszym roku wegetacji pietruszka tworzy przyziemną rozetę liści i korzeń spichrzowy. W drugim roku wyrasta dodatkowo rozgałęziona w górnej części łodyga, wysokości 50-90 cm. W obrębie tego gatunku wyróżnia się odmiany uprawiane w celu pozyskania z nich korzeni i naci oraz odmiany, których częścią użytkową są tylko liście. Pietruszka stanowi również cenne źródło surowców dla przemysłu zielarskiego – ziela, nasion i olejku eterycznego.
Pietruszka korzeniowa – wymagania uprawowe
Pietruszka nie jest wrażliwa na niskie temperatury, jej siewki znoszą spadki temperatury do -9 st. C. Nasiona kiełkują w temperaturze 2-3 st. C, a optymalna temperatura do wzrostu to 16-18 st. C. Zapotrzebowanie na wodę jest wysokie zwłaszcza w okresie kiełkowania, wschodów i tworzenia organów podziemnych. Skutkiem suszy w późniejszym okresie wzrostu jest większa liczba korzeni rozwidlonych i mniejszy plon. Pietruszkę najlepiej uprawiać w miejscu ciepłym i słonecznym. Gleby powinny być zasobne w próchnicę, o bardzo dobrej strukturze, niezbyt zwięzłe, o dużej pojemności wodnej, o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 6,5 -7,5). Wysoki plon pietruszki można również uzyskać na zmeliorowanych i właściwie nawożonych glebach torfowych. Zależnie od żyzności gleby, zaleca się następujące dawki nawozów mineralnych: azotu (N) 100–120 g/10 m2, fosforu (P2O5) 80–100 g/10 m2 i potasu (K2O) 160–200 g/10 m2.
Pietruszka korzeniowa – zakładanie plantacji
Pietruszkę należy uprawiać po roślinach nawożonych obornikiem lub po oborniku zastosowanym w dawce 20-30 kg/10 m2. Dobrym przedplonem dla tego warzywa są zboża, rośliny cebulowe i kapustne. Pietruszki ani innych roślin z rodziny selerowatych (selera, marchwi, pasternaku, kopru) nie należy uprawiać na tym samym stanowisku częściej niż co 4 lata. Plantację pietruszki zakłada się z bezpośredniego siewu nasion do gruntu. Pietruszkę przeznaczoną na użytek jesienno-zimowy sieje się zwykle w połowie kwietnia, a na przechowanie – od końca kwietnia do początku lub nawet do połowy maja. Nasiona sieje się punktowo w rozstawie o 20x25 cm, na głębokość 1,5-2 cm.
Pietruszka naciowa
Pietruszka naciowa – wymagania i uprawa
Pietruszka naciowa lubi podłoża żyzne, przepuszczalne, zasobne w składniki pokarmowe i jasne dobrze oświetlone stanowiska. Pietruszkę naciową sieje się w kwietniu lub w lipcu, po wzejściu przerywa, pozostawiając rośliny w odstępach 20-25 cm. Można uprawiać ją również w pojemnikach o średnicy 6-8 cm, wypełnionych substratem torfowym z cienką warstwą drenażu na dnie. Do doniczek wysiewa się około 30 nasion i obficie podlewa. W trakcie kiełkowania należy utrzymywać wysoką wilgotność powietrza (ok. 85-90%) i temperaturę ok. 20 st. C. Zbiory pietruszki naciowej przeprowadza się od końca czerwca do końca października, a także w marcu.
Pietruszka korzeniowa
Odmiany pietruszki korzeniowej
Korzeń spichrzowy pietruszki w górnej części jest cylindryczny, gładki, niżej silnie się rozgałęzia. Wyróżnia się m. in. następujące odmiany pietruszki korzeniowej:
Cukrowa – korzenie jasne, kształtne, silnie zwężające się ku dołowi; rozeta liściowa duża, liście średniej długości
Lenka – korzenie długie, jasne, raczej gładkie, kształtne, z lekką tendencją do silnego zwężania się; masa rozety liściowej i długość liści na średnim poziomie
Berlińska – korzenie jasne, kształtne, długie
Vistula – korzenie stosunkowo duże i długie, gładkie, równomiernie zwężające się; odmiana tworzy duże rozety liściowe
Fakir – odmiana tworzy niezbyt duże korzenie i stosunkowo małą rozetę liściową; korzenie jasne, gładkie, silnie zwężające się ku dołowi
Eagle – korzenie gładkie, jasne, delikatnie zwężające się ku dołowi, z niewielką tendencją do szybszego zwężania się; rozeta liściowa o małej masie, liście średniej długości
Omega – korzenie duże, jasne, skórka gładka; odmiana tworzy duże, krępe rozety liściowe
Pietruszka naciowa
Odmiany pietruszki naciowej
Liście pietruszki są gładkie lub fryzowane, błyszczące, ciemnozielone, trójdzielne. Rozeta dobrze wyrośniętej rośliny składa się z 40-100 liści. Blaszki liściowe mogą być gładkie – wtedy liście są szerokie na krótkich ogonkach, lub też kędzierzawe – szczególnie cenione przy dekorowaniu potraw. Forma naciowa nie tworzy zgrubienia korzeniowego, ale liczne korzenie wiązkowe nie mające wartości konsumpcyjnej. W uprawie spotykane są odmiany pietruszki naciowej takie jak:
Festival, Karnaval – pokrój wzniesiony, długi ogonek liściowy, liście nie skędzierzawione
Paramount – liście skędzierzawione, ogonek liściowy krótki
Titan – pokrój półwzniesiony, ogonek liściowy krótki, blaszka ciemnozielona, pierzasta
Pietruszka korzeniowa
Właściwości odżywcze
Wartość kaloryczna korzenia pietruszki wynosi 74 kcal/100g. Natomiast w 100g natki znajduje się 41 kcal. Natomiast zawartość poszczególnych składników odżywczych w korzeniach i liściach przedstawia się następująco:
korzenie: 2,6g białka, 0,5g tłuszczu, 15,7g węglowodanów, 4,9 g błonnika, 45 mg wit. C, 2 mg wit. E, 399 mg potasu, 81,4 g wapnia, 77 mg fosforu, 1,1 mg żelaza, 27 mg magnezu
liście: 11,2 g białka, 2,8 g tłuszczu, 26 g węglowodanów, 193 mg wapnia, 200 mg fosforu, 900 mg potasu, 18 mg żelaza, 54 mg magnezu, 200 mg wit. C, ok. 6 mg wit. z grupy B (B1,B2,PP)
Właściwości lecznicze
Liście pietruszki korzeniowej i naciowej zawierają olejek eteryczny – odpowiednio 0,01% i 0,04%, w skład którego wchodzą związki terpenowe takie jak: apiol, mirystycyna i limonen. Ponadto w lecznictwie stosowane są nasiona pietruszki zawierające 2-7 % olejku eterycznego oraz flawonoidy takie jak: apiina, do 22% oleju tłustego, śladowe ilości bergaptenu, fitosterole i sole mineralne. Zarówno korzenie, jak owoce pietruszki i ich przetwory wykazują działanie moczopędne, przeciwzapalne i wzmagające napięcie mięśni gładkich macicy, jelit i pęcherza moczowego. Ponadto pobudzają w niewielkim stopniu wydzielanie śliny i soku żołądkowego, co ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów. Preparaty z pietruszki stosowane są przy puchlinie wodnej i obrzękach naczyniowych oraz w niektórych schorzeniach nerek.
Pietruszka korzeniowa
Zastosowanie w kosmetyce
Ekstrakty z nasion pietruszki stosować można do mycia cery nadmiernie przetłuszczającej się i trądzikowej.
Anna Jędrzejewska
Źródła: Polowa uprawa warzyw (M. Orłowski 2000), Pietruszka korzeniowa (J. Borowiak 2011), Uprawa warzyw w pomieszczeniach (Knaflewski 2010), Ogród warzywny przy domu (E. Sikora)
0 komentarzy