Pasternak zasady uprawa, pielęgnacji oraz zastosowanie

Pasternak zasady uprawa, pielęgnacji oraz zastosowanie

Skomentuj artykuł

Pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa) z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae) jest rośliną warzywną obecnie mniej znaną. Formy dzikie występują na terenach Azji, Nowej Zelandii, Australii i Europy. W Polsce dziko rośnie w rowach śródpolnych, na wilgotnych łąkach oraz miedzach. Pasternak znano już w starożytności. Był bardzo popularny w Europie, dopóki nie zaczęto uprawiać marchwi i ziemniaka, który wyparł go z podstawowej diety ówczesnej ludności. W Polsce uprawiany był od XII do XVI w. Ludzie często mylą pasternak z pietruszką ze względu na podobny wygląd. Dziś jest to warzywo uprawiane głównie na paszę, ale można je kupić na wielu straganach i w supermarketach. Czasem można natrafić na nieuczciwych sprzedawców, którzy bazując na niewiedzy konsumentów, sprzedają pasternak drożej – jako pietruszkę.

Opis i biologia

Pasternak zaliczany jest do warzyw korzeniowych, których częścią jadalną jest korzeń. To roślina dwuletnia. W pierwszym roku wytwarza rozetę liściową (liście duże od spodu z włoskami) i zgrubienie korzeniowe. Różni się od zgrubienia pietruszki tym, że jest większe, kształtu stożkowatego – zwęża się w głąb ziemi. Zwykle ma 20–40 cm długości, szerokości – 5–12 cm. Skórka jest szarawobiała i ma sporo widocznych przetchlinek. Korzeń jest znacznie delikatniejszy od pietruszki czy marchwi. W drugim roku uprawy rozwija się nać i wyrasta jeden lub kilka pędów kwiatostanowych mających po ok. 150 cm. Roślina kwitnie (na żółto) i zawiązuje nasiona, jakimi są rozłupki podobne wyglądem do kminku. Jest obcopylna i miododajna, przez co chętnie zapylana przez owady. Nasiona są zdolne do wykiełkowania przez rok – 2 lata od zbioru. Po tym czasie żywotność nasion spada i wysiew może dać kiepskie plony albo nie dać ich wcale.

Wartość odżywcza i walory smakowe pasternaku

Pasternak jest bogaty w wiele składników odżywczych takich jak mikro- i makroskładniki, błonnik, witaminy: C, B1, B2, E, PP, prowitaminę A (karoten), olejki eteryczne. Wartość energetyczna wynosi 75 kcal (314 kJ) w 100 g. Pasternak zawiera furanokumaryny, które stosuje się w procesie leczenia bielactwa. Te same związki są też alergenne i mogą powodować zmiany skórne. Pasternak w dietetyce ma znaczenie w szczególności dla osób, które chcą wzmocnić apetyt, uregulować ciśnienie krwi i poprawić trawienie. Odmianą pasternaka najczęściej uprawianą w Polsce jest Półdługi Biały. Jej okres wegetacyjny wynosi 180–210 dni. Charakteryzuje się stożkowatym, dużym korzeniem długości ok. 40 cm.

Pasternak

Pasternak

Stanowisko

To warzywo z naszej strefy klimatycznej. Lubi gleby próchniczne, o dobrej strukturze, wilgotne o odczynie obojętnym (pH – 7). Jest odporne na niskie temperatury. Siewki są w stanie wytrzymać przymrozki do -8 st. C. Optymalną temperaturą dla niego w okresie wzrostu jest 16–18 st. C.

Pasternak

Pasternak

Uprawa

W uprawie polowej wysiewa się nasiona. W przypadku uprawy do bezpośredniego spożycia można użyć większej ich liczby – wtedy korzenie będą usytuowane gęściej, co będzie skutkowało większą liczbą słabszych, drobniejszych i delikatniejszych korzeni. Norma wysiewu w tym przypadku to 5–6 kg nasion/ ha. Jeśli prowadzimy uprawę na paszę, wtedy nasion wysiewamy mniej od 1,5 do 2,5/ ha. Nasiona można wysiać pasowo z odstępami w rzędzie co 30–45 cm lub pasowo rzędowo w rozstawie 25 x 45 cm. Nasiona wysiewamy płytko (1–3 cm) późną jesienią lub wczesną wiosną (do połowy kwietnia). Kiełkują przy temperaturze 5 st. C. Gdy siewki mają kilka liści, dokonujemy przerywki i zostawiamy siewki co ok. 8 cm. Pasternak w płodozmianie może występować po wszystkich uprawach z wyjątkiem innych warzyw korzeniowych, które mogą mieć wspólne patogeny glebowe. Najczęściej występuje w 2. lub 3. roku po oborniku. Braki składników mineralnych na podstawie analiz glebowych uzupełnia się nawozami.

Pasternak

Pasternak

Pielęgnacja

Po wschodach, w przypadku gleb, które łatwo tworzą skorupę, aby ją spulchnić, należy zastosować bronę posiewną. Pole odchwaszcza się mechanicznie lub chemicznie. Gdy rozetki pasternaku rozrosną się, nie ma konieczności odchwaszczania. W okresie od lipca do września wskazane jest podlewanie (deszczowanie). Okres ten jest ważny , ponieważ korzenie przyrastają na grubość. Pasternak nie wymaga okrywania na zimę, bez problemu zimuje w naszych warunkach. Zbiór korzeni odbywa się na przełomie października i listopada lub wczesną wiosną. Zebrany plon przechowuje się długo (do pół roku) w warunkach obniżonej temperatury 0–1 st. C i wilgotności względnej powietrza 95 proc.

Zastosowanie

•    Uprawa wielkotowarowa na paszę dla zwierząt
•    W mniejszym stopniu uprawa na rynek bezpośredniego spożycia
•    Uprawa na susz, mrożonki
•    Uprawa w przydomowych warzywnikach
•    Zastosowanie w kuchni: sałatki, mrożonki, przeciery, koncentraty, zupy, na surowo, placki
•    W lecznictwie – produkcja olejku pasternakowego

Autor: inż. Monika Bartkowicz

Źródła
1. M. Gapiński (red.), „Warzywa mało znane i zapomniane”, Wyd. PWRiL, Poznań 1993 r., s. 138–139 r.
2. A. Kępkowa, I. Janiszewska, „Warzywnictwo dla zasadniczych szkół zawodowych. Część I Ogólna uprawa warzyw”, Wyd. PWiRL, Warszawa 1971 r., s. 9–13
3. E. Kołota, M. Orłowski, „Warzywnictwo”, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2007 r., s. 286 – 288
4. Z. Podbielkowski, „Rośliny użytkowe”, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992 r., s. 154
5. B. Wierzbicka „Mniej znane rośliny warzywne”, Wyd. UWM, Olsztyn 2002 r., s. 28 – 29

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie