Morwa czarna uprawa, sadzonki i właściwości

Morwa czarna to długowieczne drzewo, które uprawiane było już od czasów starożytnych. Pochodzi prawdopodobnie z Iranu, w stanie dzikim występuje w Azji Mniejszej. Powszechne w ciepłych rejonach Europy i Ameryki Północnej, zdziczałe formy często spotyka się w Hiszpanii i we Włoszech, głównie na polanach i obrzeżach lasów. Morwa używana była jednak najczęściej jako drzewo dekoracyjne w parkach i przy posiadłościach dworskich. Dodatkowym atutem drzewa były bardzo smaczne owoce. W Polsce niezwykle rzadka, sadzona jedynie w cieplejszych obszarach naszego kraju. Często uprawiana u nas jest morwa biała, której owoce po dojrzeniu mogą mieć fioletowo-czarny kolor – taki sam jak owoce morwy czarnej. Z tego powodu często te dwa drzewa są ze sobą mylone. Owoce morwy czarnej są jednak smaczniejsze i mniej mdłe w smaku, dlatego o ile warunki klimatyczne sprzyjają jej uprawie, to Morus nigra jest chętniej wybierana.

Charakterystyka

Morwa czarna to drzewo o gęstej, kulistej koronie i ładnym pokroju, osiąga do 15 m wysokości. Drzewo porastają duże, atrakcyjne, wyróżniające się liście. Są dość grube i skórzaste, o sercowatym kształcie, gęsto piłkowane na brzegach, mają ciemnozieloną barwę. Blaszki liściowe są silnie owłosione, w przeciwieństwie do morwy białej, której liście są gładkie i błyszczące. Od maja do czerwca rozwijają się kwiaty, męskie zebrane we wzniesione kotki, żeńskie zaś w jajowatych kwiatostanach, z których tworzą się mięsiste owoce. Gęsto pokrywają one gałęzie, dojrzewają stopniowo od połowy lipca do sierpnia. Ciemnoczerwone, prawie czarne owocostany orzeszkowe są kulistego kształtu, mają około 3 cm. Dojrzałe szybko opadają. Ich sok o intensywnym kolorze barwi dłonie i usta. Dlatego też nie należy morwy sadzić nad nawierzchnią, którą opadłe owoce mogłyby nieestetycznie zabrudzić.

Wymagania uprawowe

Morwa czarna ma zbliżone wymagania do morwy białej. Jest tolerancyjna w stosunku do gleby. Najlepsze będą ciepłe, dobrze odsączone piaszczyste lub gliniaste gleby. Nie znosi podmokłego i ciężkiego podłoża. Morwa ma głęboki i dobrze rozrośnięty system korzeniowy, dzięki czemu może pobierać wodę i składniki odżywcze z głębszych warstw gleby. Ten ciepłolubny gatunek doskonale rośnie na stanowiskach słonecznych, osłoniętych od wiatru. Morwa czarna nie jest tak odporna na niskie temperatury jak morwa biała, w chłodniejszych regionach Polski zwłaszcza młode, niezdrewniałe pędy mogą przemarzać. Młode drzewka należy przed zimą zabezpieczyć, aby nie zostały uszkodzone przez mróz. Dobrze znosi zanieczyszczenie powietrza, polecana jest jako drzewo ozdobne używane w zieleni miejskiej. Jest łatwa w uprawie i szybko rośnie, w ciągu 10 lat może osiągnąć 8 m wysokości i nawet 5 m szerokości, dlatego jest świetnym pomysłem do większych ogrodów. Nie wymaga cięcia, choć możemy formować z niej wysokie żywopłoty lub ciąć w celu ograniczenia wzrostu. Zabieg ten powinno się wykonywać w okresie zimowym, gdy roślina jest w pełni uśpiona, ponieważ morwy wytwarzają sok mleczny, który obficie wycieka ze zranionych tkanek. Powinno się jednak unikać silnego cięcia. Jeśli jest to konieczne, usuwamy uschnięte, a także krzyżujące się i nadmiernie zagęszczające koronę gałęzie. Roślina ta jest rzadko porażana przez szkodniki i choroby, nie wymaga ochrony chemicznej i nadaje się do uprawy ekologicznej.

Morwa czarna

Morwa czarna

Rozmnażanie

Morwę czarną możemy rozmnażać przez zdrewniałe sadzonki. Wczesną wiosną lub jesienią pobieramy 30 cm pędy tak, aby zawierały one 2 letnie zdrewniałe podstawy. Usuwamy wszystkie pędy boczne, sadzonka powinna mieć przynajmniej 3 zdrowe pąki, a następnie zagłębiamy ją na 10 cm w podłożu. Możemy umieszczać je bezpośrednio na miejscu, gdzie ma rosnąć drzewo, ale w naszym klimacie lepiej jest je ukorzeniać w ciepłym pomieszczeniu. Młode drzewka możemy również uzyskać wysiewając nasiona. Jednak najlepiej kiełkują, gdy podda się je 2-3 miesięcznej stratyfikacji, czyli po przemrożeniu. Rośliny uprawiane w doniczkach możemy wysadzać do gruntu dopiero późną wiosną lub wczesnym latem, gdy minie ryzyko ostatnich przymrozków. Młode drzewko sadzimy na otwartym, słonecznym miejscu, dobrze jest je podsypać nawozem organicznym. Należy zwrócić szczególną uwagę, aby nie uszkodzić kruchych korzeni.

Morwa czarna

Morwa czarna

Właściwości i zastosowanie

Owoce morwy czarnej mogą być spożywane bezpośrednio po zbiorze lub przetwarzane, nie nadają się do długiego przechowywania. Owoc jest soczysty i lekko kwaśny, ma orzeźwiający smak - jest doskonały do deserów lub na dżemy, marmolady, soki i nalewki. Oprócz walorów smakowych zawiera również wiele ważnych składników odżywczych i witamin m.in. witaminy A, C, witaminy z grupy B, flawonoidy, kumaryny i taniny. W morwie znajdziemy także antocyjany będące naturalnymi barwnikami, dzięki czemu ich sok może być wykorzystywany do barwienia przetworów. Ponadto związki te mają silne właściwość antyoksydacyjne.

Prawie wszystkie części rośliny od dawna były używane w chińskiej medycynie. Owoce wspomagają odporność organizmu, oczyszczają organizm i mają właściwości moczopędne. Sok z owoców pomocny jest w leczeniu chorób serca i naczyń krwionośnych, oprócz tego ma właściwości krwiotwórcze i przeciwkrwotoczne, polecany jest przy anemii. Preparaty z liści, podobnie jak w przypadku liści morwy białej, skutecznie obniżają poziom cukru we krwi. Wyciągi z liści mają właściwości antybakteryjne, ściągające i napotne. Kora ma działanie przeciwkaszlowe, wykrztuśne i moczopędne, a napary stosuje się wewnętrznie w leczeniu astmy, kaszlu i zapaleniu oskrzeli.

Morwa czarna – uprawa, sadzonki i właściwości

Autor: Justyna Przasnyska