Uprawa słonecznika

Uprawa słonecznika

Skomentuj artykuł

Łany żółtych słoneczników kojarzą się zwykle z latem i wiejskim krajobrazem. Jednak od niedawna zainteresowanie tą ciekawą rośliną znacznie wzrosło, dlatego obecnie można ją już również spotkać w wielu ogrodach przydomowych. Co ciekawe, od gatunku dającego smaczne i wartościowe nasiona, wyprowadzono też szereg odmian ozdobnych, które wspaniale prezentują się na rabacie i w wazonie.

Opis

Kojarzący się z polską wsią słonecznik (Helianthus) nie jest jednak roślina rodzimą, gdyż jego ojczyzną są tereny położone w Ameryce Północnej. Pomimo iż rodzaj liczy sobie aż ponad 70 gatunków, znaczenie uprawowe ma przede wszystkim jeden z nich - słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus). Jest on gatunkiem jednorocznym, posiadającym dość długi okres wegetacji. Zwykle dorasta do wys. ok. 2-3 m., choć odmiany ozdobne bywają znacznie niższe. Słonecznik tworzy grubą, sztywną, pustą w środku i słabo rozgałęzioną na szczycie łodygę oraz duże, sercowate liście, wyrastające na długich ogonkach. Zarówno liście jak i łodyga pokryta jest licznymi, drobnymi i szorstkimi włoskami. Na szczytach łodyg od lipca do października rozwijają się duże (średnicy nawet 40 cm.), pojedyncze, intensywnie żółte kwiaty. U gatunku są one zbudowane z dużych, żółtych płatków (kwiatów języczkowych), okalających brązowo-żółty koszyczek, złożony z mnóstwa drobnych kwiatów rurkowych. U odmian ozdobnych, kwiatostany bywają pełne, a kwiaty języczkowe są tak rozbudowane i przekształcone, że niemal całkowicie przesłaniają koszyczek z kwiatami rurkowymi. W dni słoneczne kwiaty zawsze ustawiają się w stronę słońca (stąd nazwa rodzajowa). Późnym latem (k. VIII-IX), po zapyleniu przez owady, główki kwiatostanów zaczynają sie zwieszać, a płatki więdnąć. W tym czasie w koszyczku dojrzewają duże  nasiona, pokryte sztywną, ciemną lub paskowaną łuską.

Odmiany

Obecnie istnieje ogromna ilość odmian słonecznika zwyczajnego, wśród których są zarówno rośliny użytkowe jak i ozdobne. Do odmian uprawianych na nasiona w Polsce zalicza się obecnie jedną z nich „LG 53.85” (zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Odmian), jednak na terenie Europy uprawia się ich znacznie więcej. Duży wybór jest natomiast wśród odmian uprawianych jako rośliny ozdobne. Znajdziemy wśród nich słoneczniki o żółtych, pełnych kwiatach (np. „Teddy Bear”), pojedynczych, żółtych z brązowym koszyczkiem (np. „Sunspot”), pojedynczych z czerwonymi płatkami i ciemnym środkiem (np.” Evening Sun”) oraz dwubarwne (np. „Floristan”, „Ring of Fire”). Niektóre z nich mogą być wysokie i dorastać do ok. 1,2-2 m. (np. „Ring of Fire”, „Full Sun”), inne natomiast są niskie lub karłowe, osiągając ok. 50-70 cm. wys. (np. „Teddy Bear”, „Big Smile”).

Uprawa słonecznika

Uprawa słonecznika

Uprawa słonecznika

Uprawa słonecznika

Zbiór

Termin zbioru nasion przypada zwykle na koniec września, jednak najodpowiedniejszy moment określają same rośliny, które stopniowo kończą wegetację, zasuszając liście i zrzucając płatki. 

Słonecznik zwyczajny jest rośliną bardzo wymagającą, dlatego jego uprawa nie wszędzie jest możliwa. Z racji swojego pochodzenia, słonecznik jest rośliną ciepłolubną i światłożądną, dlatego wymaga stanowisk ciepłych, osłoniętych i całkowicie słonecznych. Nie mniejsze oczekiwania ma również w stosunku do podłoża, które powinno być bardzo żyzne, próchnicze, głęboko uprawione, dość ciężkie i umiarkowanie wilgotne. Na glebach słabych trzeba rośliny dodatkowo dokarmiać, stosując dobrze rozłożony kompost, a w razie potrzeby także nawozy mineralne, ze szczególnym uwzględnieniem potasu, na które rośliny te mają wyjątkowo duże zapotrzebowanie.

Uprawa słonecznika

Uprawa słonecznika

Rozmnażanie

Słonecznik zwyczajny, podobnie jak inne rośliny jednoroczne, rozmnaża się wyłącznie za pomocą nasion. Najlepszym terminem siewu jest okres od ½ kwietnia do początku maja. Nasiona wysiewa się punktowo wprost do gruntu, gdyż nie tolerują przesadzania. Jeśli chcielibyśmy wcześniej przygotować rozsadę, nasiona musimy wysiać pojedynczo do małych doniczek, unikając ich pikowania. Podrośnięte i zahartowane rośliny wysadzamy do gruntu w drugiej połowie maja, uważając, aby nie uszkodzić bryły korzeniowej.

Uprawa słonecznika

Uprawa słonecznika

Choroby i szkodniki

Słoneczniki nie są w pełni odporne na choroby i szkodniki. Najczęściej zagrażają im choroby grzybowe (np. szara pleśń, mączniak, rdza, zgnilizna twardzikowa, alternarioza słonecznika) oraz szkodniki (mszyce, ślimaki, zmienniki, miniarki, omacnica słonecznikówka), a także niektóre ptaki, wydziobujące nasiona. Jeśli na roślinach widoczne są oznaki choroby, należy rośliny opryskać odpowiednim, aktualnie polecanym preparatem ochrony roślin. Na małych obszarach dobrym rozwiązaniem jest również profilaktyka, polegająca na opryskiwaniu roślin preparatami pochodzenia naturalnego, uzyskanymi z roślin. Aby poskromić apetyt ptaków i ochronić przed nimi nasiona słoneczników, warto okryć ich główki gęstą, ale przewiewną siatką.

Zastosowanie

Nasiona słonecznika są nie tylko smaczne i wartościowe, ale mają też spore znaczenie gospodarcze. Wykorzystuje się je zarówno w kuchni (np. dodając do wypieków, sałatek i surówek) jak i w przemyśle spożywczym (z nasion wytłacza się wartościowy olej jadalny). Wytłoki mogą być spożytkowane w postaci paszy, natomiast pozostałości po zbiorach, przetworzone w bogaty w potas nawóz organiczny. Nasiona słonecznika warto również spożywać na surowo, gdyż są cennym źródłem białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin (głównie E oraz A, D i B) oraz mikro i makro elementów (min.: cynku, wapnia, żelaza, potasu).

Uprawa słonecznika

Uprawa słonecznika

Autror: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1.    „Działkowiec” 08/08 „Zakochane w słońcu” str. 4/6 dr U. Puczel
2.    Wikipedia

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie