Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

1 komentarzy

Mniszek lekarski jest byliną należącą do rodziny astrowatych. Występuje na całym obszarze strefy klimatu umiarkowanego. Wczesną wiosną z długiego, mięsistego korzenia palowego wyrastają duże, głęboko powcinane liście tworzące gęstą rozetę. Wszystkie części rośliny wytwarzają biały sok mleczny. Na sztywnej, pustej w środku łodydze pojawiają się żółte kwiatostany złożone z języczkowatych kwiatów zebranych w koszyczek. Mniszek kwitnie od wiosny do jesieni, jednak najbardziej obficie na przełomie kwietnia i maja. Po przekwitnięciu na szczytach pędów widoczne są delikatne, puchowe kule. Tworzone są one przez owocki zaopatrzone w aparat lotny, dzięki któremu nasiona z łatwością rozsiewają się na dużych powierzchniach. Ten powszechnie występujący na trawnikach, przydrożach i łąkach chwast jest wartościową rośliną leczniczą.

Surowiec zielarski

Korzenie najlepiej wykopywać późną jesienią oraz wczesną wiosną. Wybieramy rośliny starsze, dobrze rozrośnięte, których korzeń jest grubszy od ołówka. Korzenie wykopujemy w całości długim nożem lub ostrą łopatą, uważamy, aby nie uszkodzić długiego palowego systemu korzeniowego. Po zbiorze usuwamy część nadziemną rośliny, korzenie dokładnie myjemy, a następnie suszymy.

Kwiaty, a właściwie koszyczki kwiatowe zbieramy bez szypułek. Najlepszym terminem zbioru jest początek kwitnienia. Zbieramy kwiaty lekko rozwinięte, gdyż te zebrane w pełnym rozkwicie, mogą podczas suszenia wykształcić nasiona. Kwiaty mogą być używane zarówno jako świeży surowiec, jak i po wysuszeniu.

Ziele mniszka zbieramy wczesną wiosną, gdy liście są najbardziej soczyste, a kwiaty jeszcze w pąkach. Do suszenia najlepiej ścinać całe rozety liściowe, jednak do świeżego spożycia lepiej zbierać najmłodsze, kilkucentymetrowe liście, gdyż mają one mniej gorzki smak .


Właściwości i zastosowanie lecznicze

Mniszek lekarski już w starożytności był ceniony za swoje właściwości lecznicze. Korzenie są wspaniałym źródłem fitosteroli, związków gorzkich, kwasów organicznych, witaminy A, B1, C, D, soli mineralnych oraz cukrów, wśród których szczególnie ważna jest inulina. Liście i kwiaty bogate są w inulinę, gorycze, flawonoidy i karotenoidy, a także niewielkie ilości olejku eterycznego. Ponadto zwierają znaczne ilości soli mineralnych, głównie potasu, magnezu i krzemu, a także witaminy A, B1, B2, C i D, oraz kwasu foliowego.

Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

Mniszek jest powszechnie stosowany w leczeniu schorzeń wątroby i woreczka żółciowego jako środek pobudzający wydzielanie żółci. Pomocny jest też w leczeniu chorób pęcherza i nerek oraz wszelkich infekcji dróg moczowych. Szczególnie silne właściwości moczopędne ma wywar z ziela mniszka. Podczas jego stosowania nie występują niedobory potasu, jak w przypadku innych substancji o właściwościach moczopędnych, gdyż są one uzupełniane potasem zawartym w liściach. Korzeń, a w szczególności kwiaty cenione są za właściwości oczyszczające organizm, korzystnie wpływają na usuwanie toksyn i związków azotowych z organizmu. Ze względu na zawartą głównie w korzeniach inulinę zalecany jest jako składnik diety przy lekkich stadiach cukrzycy i miażdżycy. Inulina obniża poziom cukru we krwi, przyczynia się również do spadku poziomu cholesterolu. Ze względu na zawartość związków gorczycznych mniszek często stosowany jest w zaburzeniach trawienia, gdyż pobudza apetyt i zwiększa wydzielanie soków żołądkowych. Liście mają silne właściwości przeciwutleniające, za które odpowiadają polifenolokwasy i flawonoidy. Związki te dzięki działaniu antyoksydacyjnemu zapobiegają występowaniu nowotworów. Świeży sok mleczny od wieków stosowany jest do okładów na brodawki i kurzajki, natomiast wyciągi z mniszka stosowane zewnętrznie na skaleczenia i otarcia skóry przyspieszają regenerację i gojenie się ran.

Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

Przeciwwskazania do stosowania

U niektórych osób podczas stosowania mniszka może wystąpić reakcja alergiczna. Nie należy go także stosować przy nadkwaśności soku żołądka oraz wrzodach, gdyż może to spowodować nasilenie dolegliwości. Osoby z niedrożnością jelit i dróg żółciowych, a także przy ropniu pęcherzyka żółciowego lub kamicy żółciowej nie powinny stosować mniszka bez porozumienia z lekarzem.

Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

Mniszek lekarski - właściwości i zastosowanie lecznicze

Jak samodzielnie przygotować ?

Napar z kwiatów łyżkę rozdrobnionych kwiatów zalewamy 0,5 litra wrzącej wody, pozostawiamy pod przykryciem na 10 minut, następnie odcedzamy. Tak przygotowaną herbatę pije się po pół szklanki 2-3razy na dobę. Stosowany jest przy przewlekłych nieżytach jamy ustnej, gardła i oskrzeli.

Napar z ziela i korzenia potrzebujemy 50 g ziela i korzeni mniszka lekarskiego. Do garnka wrzucamy rozdrobnione ziele z korzeniami i zalewamy wodą. Wszystko gotujemy pod przykryciem przez około 2 minuty, następnie odstawiamy na 10 minut. Tak uzyskany napar przecedzamy. Napar należy pić 3 razy na dobę przed głównymi posiłkami przy problemach z przewodem pokarmowym i drogami moczowymi. Rozcieńczony napar możemy używać do przemywania skóry przy trądziku i wysypkach.

Odwar dwie łyżki rozdrobnionych korzeni zalewamy dwoma szklankami letniej wody. Gotujemy pod przykryciem na małym ogniu przez 5 minut. Stosujemy jako środek na poprawienie trawienia, o działaniu odtruwającym, żółciopędnym i moczopędnym. Na pół godzin przed jedzeniem wypić pół szklanki wywaru.

Wino mniszkowe potrzebne będzie 250 g kwiatów, 1 kg cukru, 2 litry wody oraz 50 g drożdży winiarskich. Wszystko mieszamy i nastawiamy na 3- 4 tygodnie w ciepłym i ciemnym miejscu. Gdy kwiaty opadną na dno, wino zlewamy do ciemnych butelek. Pić po małym kieliszku, trzy razy dziennie przed każdym posiłkiem. Wino ma właściwości odtruwające, działa pobudzająco na układ trawienny, wspomaga pracę wątroby. Dodatkowo może być stosowane przy nieżytach jamy ustnej i gardła oraz profilaktycznie jako środek wzmacniający organizm.

Miód z mniszka lekarskiego do przygotowania takiego syropu potrzebujemy około 500 świeżych koszyczków kwiatowych, litr wody, 1 kg cukru oraz sok z jednej cytryny. Kwiaty zalewamy zimną wodą i gotujemy bez przykrycia. Następnie odstawiamy na kilka godzin do ostygnięcia. Napar przecedzamy, dodajemy cukier i sok z cytryny, gotujemy przez około 1,5 godziny na małym ogniu, często mieszając. Tak przygotowany syrop przelewamy do słoików i wekujemy. Miód z mniszka lekarskiego stosujemy na przeziębienie oraz przy uporczywym kaszlu.

Sałatka ze świeżych liści mlecza, zbieramy młode liście, myjemy i drobno siekamy. Dodajemy ulubione dodatki i odrobinę oliwy z oliwek, możemy nimi zastąpić sałatę. Aby pozbyć się gorzkiego smaku na kilka dni przed zbiorem przykrywamy rośliny czarną folią lub nakrywamy doniczkami. Taka sałatka ma znakomite działanie oczyszczające organizm, działa wzmacniająco i jest wspaniałym źródłem witamin i minerałów.

Autor: Justyna Przasnyska

czytaj dalej...

1 komentarzy

  1. Dodał: Czytelnik, Tytuł: Wrzody żołądka

    To ciekawe co tu napisali, bo ja mam lekkie owrzodzenie żołądka i codziennie zjadam kilka listków mlecza. Nie zauważyłem nasilenia dolegliwości żołądkowych, a wręcz przeciwnie - kłucia i bóle w żołądku ustąpiły.

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie