Komonica zwyczajna (Lotus corniculatus) należąca do rodziny motylkowatych (Fabaceae) występuje w naturalnych siedliskach na terenie całej Polski. Jest atrakcyjna i miododajna, a do tego wytrzymała. Można ją zaliczyć do bylin łatwych w uprawie. Szczególnie polecana osobom zaczynającym przygodę z własnym ogrodem. To również roślina wykorzystywana w płodozmianie, szczególnie tam, gdzie nie można zastosować koniczyny łąkowej.
Opis
Komonica jest byliną (wieloletnią rośliną zielną). Łodygi ma szeroko rozkładające, dorastają do 40 cm. Kwiaty żółte, zebrane w główkowate baldachy. Korzenie sięgają głęboko – nawet 1,5 m, co jest zaletą uprawy tej rośliny na zboczach i skarpach jako zabezpieczenie przed ich osuwaniem się. Wytrzymała na suszę i uszkodzenia mechaniczne. Kiełkowanie rozpoczyna wcześnie, przy niższych temperaturach proces ten jest spowolniony, przy wyższych rośnie szybciej i jest mniejsza szansa na zachwaszczenie. W ciągu 2–3 lat bylina osiąga dojrzałość.
Odmiana Plenus o kwiatach pełnych jest szczególnie polecana na skalniak.
Kwitnienie
Bylina kwitnie długo – od maja do października. Jest samopylna, ale chętnie odwiedzana przez owady. Pierwsze kwitnienie następuje w pierwszym roku uprawy, w kolejnych latach są one intensywniejsze i powtarzające zwykle 2 do 3 razy w sezonie. Owocami są niewielkie, łatwo pękające strąki, które dojrzewają nierównomiernie.
Stanowisko
Naturalne siedlisko komonicy to suche łąki, a zatem w ogrodzie także potrzebuje stanowiska suchego, nasłonecznionego. Źle czuje się w cieniu. Lubi gleby o słabej strukturze, ale odpowiadają jej też gleby cięższe, najlepiej o odczynie zasadowym. Bardzo dobrze komonica będzie się czuła w ogrodzie skalnym razem z wapieniami. Znosi bardzo niską temperaturę (do -25 st. C), nawet w bezśnieżne zimy. Susza również jej nie zagraża, może jednak spowolnić jej wzrost. W uprawie na nasiona preferowana jest gleba bardziej sucha, żeby ograniczyć wzrost rośliny, która powinna więcej energii przeznaczyć na kwitnienie i owocowanie niż na rozwój dużej masy liści.
Komonica zwyczajna
Rozmnażanie
Można samodzielnie rozmnażać bylinę poprzez odrywanie sadzonki z fragmentem starszego pędu w okresie jesiennym od września do października (dotyczy to odmiany Plenus). Gatunek łąkowy łatwo rozmnaża się poprzez wysiew nasion. Strąki, gdy są dojrzałe, skręcają się i ułatwiają wysyp nasion.
Komonica zwyczajna
Szkodniki
Kwiaty komonicy zwyczajnej czasem są atakowane przez szkodniki. Przylżeńce powodują zasychanie i opadanie kwiatów. Jeśli rolnik zauważy ich występowanie, pierwszy pokos musi przeznaczyć na paszę, ponieważ często nie dochodzi do zawiązania strąków, a nawet jeśli ma to miejsce, liczba nasion jest zbyt mała, by je zbierać.
Komonica zwyczajna
Agrotechnika uprawy
Rośliny motylkowe są bardzo ważne w płodozmianie. Zbyt długie użytkowanie gleby poprzez sadzenie tych samych gatunków prowadzi do zjawiska zmęczenia gleby – nagromadzenia bakterii, patogenów, wydzielin korzeniowych, jednostronnego wyczerpania ze składników mineralnych. Zwykle motylkowe stosuje się raz na 2–3 lata. Przed ich uprawą trzeba dostarczyć dawkę startową azotu i wapnia (odczyn gleby zasadowy), żeby mogły szybko rozwinąć brodawki i dalsze pobieranie azotu mogło odbywać się z atmosfery w symbiozie z bakteriami brodawkowymi. Ważne w tym procesie są również pierwiastki, takie jak molibden, bor i mangan. Często w tym celu zaprawia się nasiona nitraginą. Przed wysiewem należy dobrze odchwaścić powierzchnię, głęboko ją spulchnić i wymieszać z nawozami.
Komonica zwyczajna
W uprawie komonicy na paszę potrzeba ok. 15 kg nasion/ha (w uprawie na nasiona 6–8 kg/ha). Wysiew należy wykonać w rzędach co 15–20 cm, niezbyt głęboko (1–3 cm). Komonicę można wysiewać samą lub w obecności roślin ochronnych, podpierających, np. traw. Początkowym zabiegiem jest rozdrobnienie wierzchniej skorupy gleby wałem kolczastym, a w trakcie uprawy bronowanie wiosną. W pierwszym roku po wysiewie wykonuje się jeden pokos, w kolejnych dwa do trzech. Jeżeli zależy nam na zielonej paszy, pierwszy pokos w kolejnych latach wykonujemy przed kwitnieniem, ze względu na goryczkę w kwiatach. W przypadku pokosu na siano nie ma znaczenia, kiedy go wykonamy, ponieważ komonica po zasuszeniu traci gorzkie właściwości. Zbiór nasion przeprowadza się w ostatnim pokosie, gdy około trzech czwartych strąków na polu ma ciemnobrunatny kolor.
Zastosowanie
• Ogrody skalne
• Łąki kwietne
• Ogrody wiejskie
• Na skarpach, zboczach
• W uprawie polowej
• W płodozmianie pomiędzy innymi uprawami
• Ma znaczenie jako roślina pastewna (tylko jako suszona, gdyż świeże kwiaty zawierają substancje powodujące gorzki smak (glikozydy cyjanogenne) i zwierzęta niechętnie ją jedzą)
Komonica zwyczajna
Autor: inż. Monika Bartkowicz
Źródła
1. Z. Bodzon, „Komonica zwyczajna i lucerna chmielowa w uprawie na nasiona”
2. J. Marcinkowski, „Byliny Ogrodowe”, Wyd. PWRiL, Warszawa 1991 r., s. 337
3. J. Mowszowicz, „Pospolite rośliny naczyniowe Polski”, Wyd. PWN, Warszawa 1979 r., s. 210
4. Z. Nawara, „Rośliny łąkowe”, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2006 r., s. 152
5. „Pospolite rośliny środkowej Europy”, Wyd. PWRiL, Warszawa 1990, s. 164
6. B. Rutkowska, „Atlas roślin łąkowych i pastwiskowych”, Wyd. PWiRL, Warszawa 1984, s. 152
7. B. Sazońska „Uprawa wybranych starych gatunków roślin uprawnych”, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu, Radom 2010, s. 19 – 21
0 komentarzy