Galasy

Galasy

Skomentuj artykuł

Pomysłowa natura

Spacerując latem po ogrodzie, parku lub lesie, czasami napotykamy na roślinach (głównie drzewach) dość niezwykłe i tajemnicze narośla. Najczęściej znajdujemy je na liściach, ale czasami możemy je również dostrzec na innych częściach rośliny (np. na pędach, ogonkach liściowych). Narośla  nazywane galasami miewają różne, czasem bardzo zaskakujące kształty i zwykle posiadają inną barwę niż fragment rośliny, na którym się utworzyły.

Oryginalne wyrośla

Formy galasów mogą być niezwykle różnorodne, przybierając rozmaite postaci w zależności od tego, co było przyczyną ich utworzenia oraz na jakiej roślinie powstały. Do bardziej charakterystycznych należą między innymi: jaskrawo czerwone, podłużne wyrostki przypominające rogi, które powstają na liściach lipy (odpowiada za nie roztocz różkowiec lipowy), okrągłe, często zabarwione na czerwono galasy, przypominające piłeczki pingpongowe (odpowiedzialna za ich powstawanie jest galasówka dębinka), czerwono-bordowe, czasem otoczone żółtą obwódką, pękate wybrzuszenia na liściach wierzby białej (utworzone przez naroślarza iwowca), jasnozielone, spiralnie skręcone, pękate wybrzuszenia na ogonkach liściowych topoli (utworzone przez mszycę o nazwie przerostek skrętnik), szyszkowate, zielone twory na pędach modrzewia (za które odpowiada mszyca o nazwie ochojnik modrzewiowo-świerkowy), niewielkie, podłużne lub bąbelkowate, czerwonawe bądź brązowe wypustki na liściach wiązów (utworzone przez torebnicę wiązową), kępki beczułkowatych, ostro zakończonych, czerwono-brązowych  wyrostków na liściach buków (za które odpowiada owad z rodziny pryszczarkowatych - garnusznica bukowa) oraz bardzo charakterystyczne, włochate, żółto-brązowo-pomarańczowe wyrośla, przypominające puszyste pompony na pędach róży (utworzone przez galasówkę o nazwie szypszyniec różany).


Powstawanie galasów

Chociaż galasy są często bardzo ciekawe, a czasem nawet zaskakująco piękne, to jednak ich pojawienie się na roślinie jest przejawem pewnej patologii, świadczącym o obecności niepożądanych gości.

Galasy

Galasy

Galasy

Galasy

Galasy

Galasy

Do powstawania na roślinach galasów przyczynia się wiele stworzeń (np. roztoczy nazywanych szpecielami lub mszyc), jednak najczęściej są za nie odpowiedzialne owady z rodziny galasówkowatych lub pryszczarkowatych. Dorosła samica w okresie rozrodczym szuka odpowiedniej rośliny, na której będzie  mogła złożyć jaja. Kiedy już wreszcie taką znajdzie (np. odpowiedni liść) nakłuwa jej tkanki i w miejscu skaleczenia składa jaja. Podrażniona śliną oraz innymi czynnikami tkanka, zaczyna rozrastać się w dość nietypowy sposób, próbując naprawić uszkodzenie. Wtedy właśnie tworzą się oryginalne struktury, wyglądające jak czerwone wypustki, zniekształcone szyszki czy okrągłe koraliki. Wewnątrz tych narośli w spokoju i pełnym komforcie rozwijają się jaja roślinożernych owadów. Wykluwające się z nich larwy oddychają powietrzem, które przedostaje się przez mikroszczeliny, a duża ilość tkanki tworzącej galas zapewnia im dostatek pożywienia i wody. Wewnątrz takiego swoistego schronienia, larwy nie muszą obawiać się też wrogów, gdyż zewnętrzna powłoka galasów jest na ogół twarda i mało apetyczna.

Galasy

Galasy

Wrogowie czy przyjaciele?

Co ciekawe, na niewielką skalę galasy bywają niekiedy wykorzystywane w przemyśle włókienniczym (ze względu na zawarte w nich garbniki), a nawet farmaceutycznym (w preparatach o działaniu ściągającym), jednak postępowanie z nimi to zwykle temat sporny. Część osób uważa, że nie powinno się z nimi walczyć, gdyż są zjawiskiem naturalnym, a czasem nawet dodatkową ozdobą rośliny, na której się utworzyły. Inni natomiast są zwolennikami usuwania takich tworów i niszczenia owadów, które w nich bytują. Trudno powiedzieć, które postępowanie jest właściwsze, dlatego wydaje się, że najlepszym doradcą w tym wypadku powinien być jednak zdrowy rozsądek.

Jeśli na roślinie pojawi się kilka pojedynczych galasów, które zwykle nie stanowią dla rośliny większego zagrożenia, a przy okazji są interesujące i ciekawe, możemy je pozostawić i wykorzystać jako swoistą ozdobę i dekorację ogrodu lub mieszkania. Gorzej, gdy galasów na liściach lub pędach pojawi się dość sporo. Należy pamiętać, że te wyrośla są jednak tworami świadczącymi o pewnej patologii, a rozwijające się w ich wnętrzu owady, to przecież na ogół znane i uciążliwe szkodniki upraw ogrodniczych. Dlatego też w takich wypadkach lepiej od razu usunąć i zniszczyć fragment rośliny, na którym się rozwinęły, zamiast pozostawiać je w spokoju i pozwolić na wydostanie się na zewnątrz żyjących w nich owadów.

Galasy

Galasy

Autor: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1.    „Działkowiec” 9/05 „ Galasy, wyrośla, deformacje a może ozdoby?” str. 52/53 prof. Kazimierz Wiech
2.    Wikipedia

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także