Byliny ogrodowe - zestawienie

Byliny ogrodowe - zestawienie

Skomentuj artykuł

Byliny to wieloletnie rośliny zielne, których pędy nie drewnieją, lecz pozostają zielone i miękkie. Każdej wiosny bylina wytwarza nowe pędy ze znajdujących się pod powierzchnią ziemi organów z pąkami odnawiającymi. Byliny ogrodowe mają różnorodne zastosowanie w ogrodzie. Cechują się również zróżnicowanymi wymaganiami w uprawie i pielęgnacji. Istnieje kilka podziałów bylin ogrodowych, które zostały przedstawione poniżej. Byliny kojarzone są zazwyczaj z kwiatami lata, ponieważ najwięcej z nich zakwita właśnie w tym okresie. Rabaty z nich utworzone są wówczas najbardziej dekoracyjne.

Byliny zimujące i niezimujące w gruncie

Byliny niezimujące w gruncie, to rośliny wrażliwe na przemarzanie, które należy wykopać przed nastaniem mrozów. Gatunki niezimujące w gruncie to mieczyki, dalie, begonia bulwiasta, pacioreczniki (kanny), krokosmia ogrodowa. Rozmnaża się je przez specjalne organy podziemne lub w niektórych przypadkach przez wysiew nasion. Wśród bylin niezimujących w gruncie wyróżnia się również grupę roślin przeznaczoną do obsadzania kwietników miejskich oraz skrzynek balkonowych. Nie tworzą one podziemnych organów spichrzowych. Rozmnażane są wegetatywnie przez sadzonki pędowe zielne, pobierane z matecznika.

Byliny niezimujące w gruncie ozdobne z liści: santolina, starzec popielny, koleusy, irezyny

Byliny niezimujące w gruncie ozdobne z kwiatów: bidens, osteospermum, sanwitalia, niecierpki, heliotrop, fuksje, pelargonie, petunie i surfinie, lantana, werbena ogrodowa, datura
Natomiast większość bylin ogrodowych traci co roku część nadziemną i zimuje na tym samym stanowisku  pozostawiając pod powierzchnią gleby organ podziemny z pąkami.

Podział w zależności od budowy części podziemnej

Wśród bylin ogrodowych wyróżnia się rośliny korzeniowe, kłączowe, rozłogowe, bulwiaste i cebulowe, które w swych specjalnych organach gromadzą wodę i składniki pokarmowe. Do bylin korzeniowych należą floksy, ostróżki, łubiny, tawułki. Niektóre z nich, wydające dużo odrostów korzeniowych, już po kilku sezonach należy odmładzać po kwitnieniu. Należą do nich gatunki takie jak rojnik ogrodowy i juka włóknista. Korzenie grube i głębokie posiadają piwonie, które wytwarzają tzw. korzenie marchwiaste, a także liliowce o korzeniach bulwiastych. Silnie zgrubiałe korzenie palowe wytwarzają również byliny takie jak mak lekarski, gipsówka, mikołajek, epimedium, serduszka okazała. Byliny cebulowe rosnące kilka lat w jednym miejscu to: śniedki, śnieżyczki, przebiśniegi, cebulice, czosnki ozdobne. Natomiast byliny cebulowe, które wykopuje się wiosną po przekwitnięciu to: tulipany, narcyzy, hiacynty, szachownice, lilie. Do bylin kłączowych należą natomiast konwalia majowa, kosaciec, przywrotnik ostroklapowy, bergenia sercowata, rodgersja kasztanowcolistna, funkie i kokoryczki. Krótkie kłącze z licznymi korzeniami wytwarzają natomiast pierwiosnki. Byliny te rozmnaża się przez podział wiosną lub na jesieni. Najłatwiejsze do rozmnażania są natomiast byliny tworzące rozłogi, tj. dąbrówka rozłogowa, przywrotnik ostroklapowy, fiołek wonny. Rozmnaża się je przez podział lub sadzonki rozłogowe.

Byliny ogrodowe

Byliny ogrodowe

Byliny długowieczne i krótko żyjące

Trwałość bylin zależy z jednej strony od stanowiska na jakim zostały posadzone, a także od cech gatunkowych. Do bylin rosnących wiele lat na jednym stanowisku należą m. in. piwonie, które mogą dożyć nawet 20 lat, a także funkie, liliowce, rozchodniki, bergenia sercowata, tojeść kropkowana. Rośliny te trzeba odmładzać po kwitnieniu i co pewien czas rozsadzać w nowej rozstawie. Natomiast do bylin żyjących krótko zalicza się gatunki tj. gailardia oścista, ostróżka, łubin trwały, dziewanna omączona. Przebywają one na tym stanowisku niekiedy tylko 3 lata. Ich trwałość można przedłużyć poprzez wycięcie przekwitłych kwiatostanów, tuż przy podstawie rośliny.

Byliny ogrodowe

Byliny ogrodowe

Byliny zimozielone i odnawiające się na wiosnę

Większość bylin traci na zimę część nadziemną i przechodzi w stan spoczynku, po którym odnawia się na wiosnę. Natomiast do bylin zimozielonych należą m. in.: runianka japońska, bergenia sercowata, barwinek, ciemiernik biały, wilczomlecz mirtowaty.

Podział pod względem wzrostu

Wiele gatunków bylin tworzy zwartą kępę złożoną z korzeni, zaczątków pędów, kłączy lub bulw; są to tzw. byliny kobiercowe – inaczej zadarniające. Przeważnie osiągają one niewielki wzrost od 5 do 30 cm. Należą do nich gatunki takie jak kopytnik pospolity, rozchodnik, rojnik, macierzanka, bodziszek korzeniasty, dzwonek karpacki, smagliczka skalna, runianka japońska, skalnice. Rośliny z tej grupy rozmnaża się przez podział karp. Byliny o pokroju wzniesionym to natomiast gatunki osiągające ponad metr wysokości, np. nawłoć, aster nowoangielski, ostróżka ogrodowa, pluskwica groniasta, słonecznik szorstki. Wiele wspaniałych bylin rośnie w kępach, jak trawy wieloletnie (np. miskant chiński), a także ostróżka, jeżówka, rudbekie, dzielżany, czy żurawki.

Byliny ogrodowe

Byliny ogrodowe

Podział pod względem wymagań siedliskowych

Byliny często dzieli się według ich wymagań środowiskowych. Zależnie od pochodzenia lubią gleby suche i ubogie w składniki pokarmowe. Inne natomiast preferują gleby wilgotne i zasobne. Każde ze środowisk można podzielić pod względem zapotrzebowania bylin na słońce – na stanowisko słoneczne, półcieniste i zacienione.

Przykładowe gatunki bylin podzielone w zależności od wymagań glebowych
- na gleby zasobne i wilgotne:

funkie, bergenia sercowata, kosaćce, trzykrotka wirginijska, knieć błotna, liliowce, tojeść rozesłana, brunnera sercowata, pluskwica groniasta, epimedium, piwonie, miodunka plamista, barwinek pospolity

 
- na gleby ubogie i suche:

juka karolińska, dziewanna kutnerowata, pustynnik wąskolistny, łyszczec wiechowaty, pierwiosnek gruziński, przegorzan pospolity, wilczomlecz mirtowaty, kosaciec brudkowy, łubin trwały

Przykładowe gatunki bylin podzielone w zależności od nasłonecznienia stanowiska

- na miejsca słoneczne:

czosnki, rozchodniki, rojniki, mikołajek nadmorski, gęsiówka kaukaska, smagliczka skalna, krwawnik wiązówkowaty, anafalis perłowy, astry, dzwonek karpacki, kosaćce, piwonie, rudbekie, nawłoć ogrodowa

- na miejsca półcieniste:

funkie, pierwiosnek wyniosły, bodziszek korzeniasty, żurawki, barwinek pospolity, dąbrówka rozłogowa, tawułka japońska, brunnera, liliowce, gajowiec żółty, ułudka wiosenna, żywokost, konwalia

- na miejsca zacienione:

funkia, miodunka plamista, brunnera wielkolistna, runianka japońska, parzydło leśne, epimedium, przytulia wonna, ciemierniki, rodgersja, barwinek pospolity

Byliny ogrodowe

Byliny ogrodowe

Pielęgnacja

Ze względu na długotrwałość uprawy bylin na tym samym stanowisku, glebę trzeba zasilić dodatkowo nawozami mineralnymi wieloskładnikowymi w dawce 30-50 dag/ 10 m2. Gdy w uprawie pojawią się chwasty trudne do wyplenienia, bylinę należy wykopać latem i posadzić w innym miejscu w odpowiedniej rozstawie.

Byliny ogrodowe

Byliny ogrodowe

Przycinanie bylin

Przycięcie bylin na równej wysokości lub usunięcie kwiatostanów sprawia, że rabata wygląda na zadbaną. Cięcie korzystnie wpływa na wzrost młodych przyrostów i długowieczność bylin, takich jak np. piwonie. Może przyczynić się również do rozkrzewienia w dolnej części, obfitego kwitnienia i zachowania dekoracyjności na długie lata. Przycięcie po kwitnieniu całych roślin u wielu gatunków spowoduje ich powtórne kwitnienie w sierpniu i wrześniu. Na wysokość 5-10 cm przycina się np. chaber górski, dzwonek karpacki, łyszczec wiechowaty, serduszkę wspaniałą. Nieco wyżej przeprowadza się cięcie m. in. u ostróżki i złocienia różowego. Na wysokości kwiatostanów ścina się np. słonecznik szorstki, przymiotno ogrodowe, krwawnik kichawiec, łubin trwały i jaskier ostry. Przedłużenie okresu kwitnienia u takich gatunków jak nachyłek wielkokwiatowy, jeżówka purpurowa, rudbekia lśniąca i przegorzan pospolity zapewni natomiast uszczykiwanie koszyczków kwiatowych. Cięcie fitosanitarne (chroniące przed chorobami grzybowymi) przeprowadza się natomiast u bylin takich jak floks wiechowaty i aster alpejski.

Zastosowanie

Byliny ogrodowe posiadają bardzo różnorodne zastosowanie w ogrodzie. Sadzi się je na rabatach pojedynczo lub w barwnych zestawieniach, a także na obwódkach rabat. Można tworzyć z nich łąki kwietne. Niektóre z nich, tworzące kobierce, służą jako rośliny okrywowe i dodatkowo stanowią ochronę przed erozją gleby. Niskimi bylinami i roślinami rozłogowymi obsadzać można obszar wokół roślin drzewiastych. W ten sposób mogą stanowić alternatywę dla trawników. Byliny lubiące wilgoć sadzi się nad brzegami sadzawek i oczek wodnych. Natomiast rośliny wieloletnie, tolerujące suszę i duże nasłonecznienie sadzi się  na skalniakach. Ciekawym pomysłem są również “zielone dachy” z bylinami, służącymi do tworzenia trwałego runa. Byliny ogrodowe mogą być również  eksponowane w doniczkach i skrzynkach balkonowych oraz w nasadzeniach na tarasie. W Europie i na świecie byliny wprowadza się do zieleni miejskiej.

Anna Jędrzejewska

Źródła: Rosa W:Rośliny ogrodowe (U. Borstell 2003),  Działkowiec/08/2003, /07/2011, /10/2009

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie

Koniecznie zobacz: