Bukszpan wieczniezielony - uprawa, najciekawsze odmiany i cięcie

Zobacz także

Trudno sobie wyobrazić bardziej wdzięczny krzew ogrodowy niż bukszpan. Ta interesująca roślina już od wieków jest ceniona za zwartą, gęstą formę, niewielkie wymagania i niebywałą podatność na przycinanie. Jest znakomitym krzewem do tworzenia żywopłotów, szpalerów, obwódek i rzeźb roślinnych, ale równie dobrze sprawdza się w wyszukanych kompozycjach rabatowych lub jako soliter na tle trawnika (np. w postaci kuli).

Opis

Bukszpan to rodzaj krzewów, skupiający ponad 30 gatunków roślin, z których najpopularniejszy i najczęściej uprawiany jest bukszpan zwyczajny (Buxus sempervirens), nazywany również wieczniezielonym. Roślina pochodzi z łagodniejszych stref klimatycznych (Afryka Północna, Europa Środkowa i Południowa, Azja), dlatego powinna być uprawiana w cieplejszych rejonach Polski, gdyż silne mrozy często uszkadzają jej pędy. W swoim naturalnym środowisku bukszpan zwyczajny może dorastać nawet do ok. 5-8 m., tworząc zwarty, lekko kulisty krzew. W naszym kraju rzadko jednak osiąga podobne rozmiary (zwykle ok. 2-4 m. wys.), tym bardziej, że z natury rośnie bardzo wolno. Głównym walorem ozdobnym bukszpanu są niewielkie, ale bardzo liczne, zielone, błyszczące, skórzaste i owalne liście, które gęsto pokrywają sztywne, brązowe pędy, tworząc w ten sposób niezwykle zwartą formę. Bukszpan wieczniezielony zakwita wiosną, jednak jego małe, kremowo-zielone kwiaty nie mają większych walorów ozdobnych, a często są nawet niewidoczne w gęstwinie zielonych liści.

Odmiany

Bukszpan zwyczajny posiada wiele interesujących odmian, różniących się między sobą głównie siłą wzrostu, barwą liści oraz pokrojem. Znajdziemy wśród nich głównie rośliny o kolorowych liściach (np. „Golden China” – której przyrosty mają intensywnie żółtą barwę, „Aureovariegata” – u której młode liście zabarwione są na żółto, natomiast starsze stają się żółtozielone lub pstre, „Argenteovariegata” – która posiada liście biało nakrapiane lub biało obrzeżone, „Blauer Heinz” – o liściach w niebieskim odcieniu, „Latifolia Maculata” – o zmiennym ubarwieniu w czasie sezonu: młode przyrosty kremowo żółte, starsze zielonożółte i zielone, „Rotundifolia” – zielone liście z żółtymi przebarwieniami) oraz ciekawym pokroju („Suffruticosa” – o niewielkich rozmiarach ok. 1 m. wys. i bardzo powolnym wzroście, forma początkowo kulista z wiekiem nieco szersza, „Aurea Pendula” – o żółto upstrzonych liściach, luźnym pokroju i lekko przewieszających się pędach, „Pyramidalis „ i „Graham Blandy” – o zwartym, kolumnowym pokroju, dorastające do ok. 3-4 m.).

Bukszpan wieczniezielony

Wymagania i uprawa

Bukszpan zwyczajny jest jedną z roślin najłatwiejszych w uprawie, gdyż ma nieduże wymagania i może się dostosować do różnych warunków środowiskowych. Właściwie największym problemem jest niezupełna mrozoodporność krzewów, które mogą przemarzać w czasie mroźnej zimy. Z tego względu warto okrywać cenniejsze okazy na zimę włókniną i sadzić rośliny w miejscu ciepłym i osłoniętym od wiatru. Poza odpowiednio zacisznym stanowiskiem, krzew nie ma żadnych szczególnych wymagań. Najlepiej rośnie w miejscu półcienistym oraz na stosunkowo żyznej, umiarkowanie wilgotnej glebie o zasadowym odczynie pH, ale równie dobrze poradzi sobie w słońcu lub cieniu oraz na słabszym i bardziej suchym podłożu. Nie lubi jedynie ciężkiej i mokrej ziemi, na której może rosnąć słabo, a nawet chorować.

Bukszpan wieczniezielony

Cięcie

Cięcie krzewów nie jest zabiegiem koniecznym, ale rośliny znoszą je doskonale, dlatego idealnie nadają się na formowane żywopłoty lub niewysokie obwódki.

Kiedy planujemy wykorzystać bukszpan na formowany żywopłot, musimy zacząć go przycinać zaraz po posadzeniu, skracając jego pędy aż o połowę. Jeśli zabiegu nie wykonamy odpowiednio wcześnie, krzew nie będzie dostatecznie zagęszczony u podstawy. Dalsze etapy cięcia polegają na skracaniu pędów dwa razy do roku w każdym sezonie. Pierwszy raz wczesną wiosną (III-IV), natomiast drugi w lipcu (wtedy skracamy o 1/3-1/4 przyrosty jednoroczne). Ostatnie cięcie nie może być przeprowadzone później niż w sierpniu, gdyż roślina nie będzie miała czasu na dostateczne zregenerowanie uszkodzeń przez nastaniem zimy.

Bukszpan wieczniezielony

Rozmnażanie

Rozmnażanie bukszpanu wieczniezielonego polega głównie na sadzonkowaniu odcinków pędów lub podziale dorosłej rośliny. W pierwszym wypadku sadzonki pobieramy z przyrostów jednorocznych wraz z piętką (VIII-X) i umieszczamy w mieszance piasku z torfem. Korzenią się jednak dość długo (nawet kilka miesięcy) i wymagają w tym czasie określonych warunków, dlatego w uprawach amatorskich częściej pozyskuje się nowe rośliny przez podział dorosłych krzewów, przeprowadzony bardzo wczesną wiosną lub pod koniec lata (VIII-IX).

Choroby i szkodniki

Bukszpany to rośliny z reguły dość zdrowe, jednak czasami może je zaatakować mączniak rzekomy lub zamieranie pędów, a na liściach mogą pojawiać się mszyce, tarczniki lub przędziorki.

Bukszpan wieczniezielony

Autor: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1. „Mój piękny ogród” 04/2007 „Bukszpany nie tylko kuliste” str. 25/28 dr P. Bąblewski
2. „Działkowiec” 2/11 „Krzewy renesansu” str. 4/6 mgr P. Banaszczak

czytaj dalej...