Biedrzeniec anyż uprawa, właściwości i zastosowanie

Biedrzeniec anyż uprawa, właściwości i zastosowanie

Skomentuj artykuł

Biedrzeniec anyż jest gatunkiem rośliny jednorocznej, pochodzącej z rodziny selerowatych. Roślina pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. W dawnych czasach uprawiali ją również Izraelici i Arabowie. Do Europy biedrzeniec anyż zawędrował dzięki Rzymianom, w Europie Środkowej mógł zostać rozpowszechniony przez benedyktynów, którzy lubili go uprawiać w przyklasztornych ogródkach.

W Polsce biedrzeniec już nie występuje w stanie dzikim, chociaż jest to roślina bardzo ekspansywna, dlatego w przypadku wieloletniej uprawy może przejść w stan dziczejący. Obecnie biedrzeniec anyż jest uważany za jedną z najbardziej drogocennych roślin zielarskich ze względu na swoje walory dekoracyjne, smakowe i lecznicze. Szczególnie doceniany jest odświeżający, korzenny zapach owoców biedrzeńca oraz ich słodkawo-korzenny smak.

Aromatyczny zapach wydaje również cała roślina, która wyróżnia się delikatnym pokrojem i zazwyczaj nie przekracza wysokości 50 cm. Łodyga biedrzeńca jest wzniesiona, owłosiona i rozgałęziona. W środkowej części łodygi wyrastają liście trzy- lub pięciokrotnie pierzaste, górną część pędu pokrywają krótkoogonkowe liście. Kwiaty przybierają białawą lub różową barwę i są zebrane w złożone baldachy. Owoce szaro-żółte lub zielono-brązowe mają kształt żeberkowo-pługowato-jajowaty.


Uprawa

Biedrzeniec anyż lubi słońce. Z powodzeniem można go zasadzać w ogrodzie, na miejscu bezpośrednio wystawionym na słońce i odsłoniętym od wiatru. Jeżeli chodzi o warunki glebowe, to biedrzeniec anyż preferuje ziemie ciepłe, organiczne, żyzne, o odczynie zasadowym. Miejsce uprawy można odpowiednio przygotować przez rozsypanie wapna dwa lata przed wysianiem nasion. Nasiona powinno się umieszczać w mniej więcej 30-cm odstępach, ponieważ biedrzeniec, choć jest rośliną delikatną, zajmuje sporo miejsca i ma tendencje do szybkiego rozrastania się.

Nasiona wysiewa się wprost do gruntu na przełomie marca i kwietnia. Dokładny termin wysiewu uzależnia się od zmian pogodowych i od ustąpienia pierwszych mrozów. Pierwsze wschody powinny się pojawić już 2–3 tygodnie od momentu wysiewu. Biedrzeńca należy podlewać oszczędnie, chyba że lato jest wyjątkowo suche.

Roślina ta rozmnaża się jedynie przez nasiona.

Biedrzeniec anyż

Biedrzeniec anyż

Zbiór

Zbiór anyżu odbywa się mniej więcej pod koniec sierpnia, kiedy owoce zmieniają kolor na szarobrunatny, a pędy rośliny usychają i żółkną. Anyż należy ścinać ręcznie lub kosiarką, a następnie zawiązać w pęczki i zawiesić w miejscu ciepłym i przewiewnym. Wysuszone snopki się młóci, a owoce umieszcza się w suszarni, gdzie dosychają. Owoce osiągają najlepszą jakość i walory smakowe, jeżeli lato było bardzo ciepłe i suche.

Biedrzeniec anyż

Biedrzeniec anyż

Właściwości i zastosowanie

Biedrzeniec anyż jest znany ze względu na swoje właściwości lecznicze. Szczególne walory zdrowotne mają owoce biedrzeńca, które zawierają ok. 90 proc. anetolu i ok. 6 proc. olejku eterycznego. To właśnie te dwa składniki są odpowiedzialne za specyficzny anyżowy zapach i słodkawy, korzenny smak. Oprócz tego owoce zawierają kilkadziesiąt procent oleju tłustego, a także białka, składniki mineralne, flawonoidy i cukry. Owoce anyżu mają działanie wiatropędne i wykrztuśne – powodują wydzielanie śluzu w tchawicy, krtani i gardle. Ponadto wspomagają wydzielanie soku żołądkowego oraz poprawiają pracę układu trawiennego. U karmiących matek pobudzają wydzielanie większych ilości mleka. Wywary oraz syropy wykonane z owoców anyżu są stosowane w leczeniu kolki jelitowej, wzdęć, nieżytu oskrzeli, anginy oraz w przypadku problemów z trawieniem u niemowląt i osób starszych. Anyż ma także działanie odstraszające – insekty nie znoszą zapachu anyżu, dlatego w okresie mokrego lata warto nim natrzeć ciało, aby ochronić się przed ukąszeniem komarów.

Biedrzeniec anyż

Biedrzeniec anyż

Olejek anyżowy jest wykorzystywany w kuchni. Dodaje się go do ciast, mazurków, miodowników i słodkiego pieczywa. Kilka zmielonych owoców można zmieszać z mlekiem albo zabielaną kawą, co skutecznie pobudza. Anyż dodaje się również do innych napojów serwowanych przy większych posiłkach, np. do kompotu, ponieważ przyspiesza on znacznie przemianę materii.

Anyż znalazł zastosowanie w przemyśle spirytusowym na całym świecie, między innymi do produkcji likierów, np. w Bułgarii do likieru mastika, we Francji do likieru anisetta, na Bałkanach do rakii, a w Polsce do wyrobu anyżówki.


Nalewka z anyżu

Nalewka z anyżu jest bardzo łatwa w przygotowaniu, a jej walory smakowe i działanie lecznicze są nieocenione. Garść anyżu (ok. 20 g) należy dodać do naczynia zawierającego 250 ml spirytusu i następnie odstawić w ciemne miejsce na ok. 14 dni. Po upływie tego czasu płyn zlewamy. Do wyługowanych ziaren anyżu dodajemy 250 ml wódki i odstawiamy na kolejne 14 dni. Następnie obydwa płyny łączymy i osładzamy miodem do smaku. Nalewkę stosuje się przy problemach trawiennych i kaszlu, i podaje się z łyżeczką cukru lub jakiegokolwiek płynu 3 razy dziennie. Jeżeli nalewka była dobrze przygotowana, jej działanie jest w zasadzie natychmiastowe.

Autor: Aneta Malinowska

Źródła
Z. Podbielkowski, „Słownik roślin użytkowych”,: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, Warszawa 1974 r.

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie