Biedrzeniec uprawa, odmiany i zastosowanie

Biedrzeniec uprawa, odmiany i zastosowanie

Skomentuj artykuł

Biedrzeniec (Pimpinella ) to jedna z mniej znanych roślin leczniczych i przyprawowych. Rodzaj należy do rodziny selerowatych i liczy sobie ponad 150 gatunków, z których kilka można również spotkać na terenie naszego kraju.

Właściwości i zastosowanie

Właściwości biedrzeńców rosnących i uprawianych w Polsce są dość podobne, chociaż w pewnym stopniu zależą również od gatunku. Biedrzeniec wielki oraz mniejszy, to rośliny zawierające olejki lotne, garbniki, saponiny i gorycze, mające zastosowanie w regulowaniu trawienia i zwiększaniu apetytu. Posiadają też działanie wykrztuśne i rozkurczowe. Do celów leczniczych wykorzystuje sie głównie korzenie i kłącza.

Większe znaczenie ma natomiast biedrzeniec anyż, którego nasiona zawierają pachnące olejki, tłuszcze, białka, cukry, cholinę i wiele innych substancji aktywnych. Ze względu na silny, ale przyjemny, korzenny zapach, jest on cennym surowcem wykorzystywanym w przemyśle perfumeryjnym (szczególnie w postaci olejku anyżowego), spożywczym i spirytusowym (aromatyzuje nalewki, wódki, likiery, w tym również popularną „anyżówkę”), a także wartościową przyprawą kulinarną (pierniki, chleby smakowe, kompoty, desery, masła ziołowe, sałatki, sosy, ryby, sery, również do aromatyzowania olejów jadalnych). Nasiona posiadają właściwości bakteriobójcze, wykrztuśne oraz silne działanie rozkurczowe (działają intensywniej od kopru włoskiego) i są znakomitym środkiem przeciw wzdęciom i zaparciom. U karmiących matek mogą wzmagać laktację. Intensywny zapach rośliny odstrasza owady, dlatego olejek anyżowy jest wartościowym preparatem do walki z komarami w okresie letnim.


Gatunki i odmiany

Biedrzenice to na ogół rośliny o delikatnej budowie i baldachowatym kwiatostanie, chociaż w zależności od gatunku, ich wygląd może się nieco różnić. Na stanowiskach naturalnych spotyka się głównie biedrzeńca wielkiego oraz biedrzeńca mniejszego, które są tak popularne, że uważa się je nawet za pospolite chwasty. Zasiedlają łąki, zbocza, pastwiska, bezdroża, obrzeża lasów

Biedrzeniec

Biedrzeniec

Biedrzeniec mniejszy (Pimpinella saxifraga) to niewysoka bylina, która razem z pędem kwiatostanowym dorasta do ok. 50 cm. wys. Z długiego, przypominającego pietruszkę korzenia, rozwija się niewielka rozeta zielonych, pierzastych liści, złożonych 3-6 par małych, delikatnie owłosionych i nieregularnie ząbkowanych listków oraz czołgające się kłącze, zabarwione w środku na niebiesko. Od czerwca do września z kłącza wyrasta cienka, pusta w środku łodyga, która w górnej części lekko się rozgałęzia. Na szczytach łodyg rozwijają się płaskie lub lekko wypukłe, baldachowate kwiatostany, złożone z dużej ilości drobnych, białych lub różowych kwitków.

Biedrzeniec

Biedrzeniec

Bardzo podobnym do niego gatunkiem jest biedrzeniec wielki (Pimpinella major ), u którego pęd kwiatostanowy dorasta do wysokości 100 cm., a listki tworzące liść są większe i bardziej wydłużone niż u b. mniejszego. Gatunek ma również odmianę uprawną o kwiatach w kolorze jasnoróżowym („Rosea”).

Biedrzeniec

Biedrzeniec

Typowo uprawnym biedrzeńcem jest natomiast jednoroczny biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum). Roślina wraz z pędem kwiatostanowym dorasta do wysokości ok. 50 cm. i tworzy długoogonkowe liście, złożone z jednego lub kilku niemal okrągłych, nieregularnie powcinanych listków. Wiosną z korzenia wyrasta długi, okrągły, pusty w środku pęd kwiatostanowy, słabo ulistniony drobnymi, podłużnymi, pierzastymi listkami i lekko rozgałęziony. Na jego szczycie od czerwca do końca lipca rozwijają się duże, baldachowate kwiatostany, złożone z ogromnej ilości małych, kremowobiałych lub różowawych kwiatków. W drugiej połowie lata pojawiają się nasiona. Początkowo zielone, po dojrzeniu szarobrązowe, przypominające wyglądem nasiona kopru. Ich dojrzałość można również rozpoznać, po żółknącej łodydze. Podobnie jak w przypadku kopru, zbiera sie całe pędy i wiąże w luźne pęczki, po czym suszy w miejscu ciepłym i dostatecznie przewiewnym.

Rozmnażanie

Biedrzeńce doskonale rozmnażają się za pomocą nasion, które po dojrzeniu i wysuszeniu, łatwo się obsypują. Jednoroczny gatunek uprawny (biedrzeniec anyż), wysiewa się wiosną (IV) wprost do gruntu, po czym przerywa zbyt gęsto rosnące siewki. Odmianę bylinową biedrzeńca wielkiego „Rosea”, możemy rozmnażać również za pomocą podziału dorosłych egzemplarzy, przeprowadzanego w okresie wiosennym.


Warunki środowiskowe

Biedrzeńce to rośliny dość łatwe w uprawie i niezbyt wymagające. Oczekują stanowisk słonecznych oraz lekkich, żyznych, wapiennych, umiarkowanie wilgotnych podłoży. Gatunki bylinowe, rosnące w stanie dzikim, są odporne na niskie temperatury i znoszą słabsze gleby. Biedrzeniec mniejszy toleruje również przejściową suszę.

Autor: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1.    „Rośliny przyprawowe” B. Hlava, D. Lanska, PWRiL W-wa 1983r.
2.    Wikipedia
3.    „Ilustrowana encyklopedia roślin” Gazety Wyborczej W-wa 2008r.

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie

Koniecznie zobacz: