Balsamka ogórkowata

Balsamka ogórkowata

Skomentuj artykuł

Balsamka ogórkowata (Momordica charantia) jest jednym z najbardziej popularnych warzyw w Południowo-Wschodniej Azji. Podobnie jak ogórek, melon czy dynia należy do rodziny dyniowatych. Pochodzi prawdopodobnie z obszaru Indii, zawleczona do Chin, gdzie ceniona jest za jadalne, choć gorzkie w smaku owoce o szerokich właściwościach zdrowotnych. Powszechnie uprawiana jest na obszarach klimatu tropikalnego, jednak w ostatnich latach staje się coraz bardziej popularna na całym świecie. W zależności od lokalizacji znana jest jako przepękla ogórkowata, gruszka balsamiczna lub gorzki melon. Owoce balsamki są bardzo ważnym elementem wielu azjatyckich dań, cenione są również za właściwości zdrowotne i wykorzystywane w medycynie naturalnej.

Charakterystyka

Balsamka to jednoroczne pnącze o cienkich pędach, które mogą mieć do 3 m długości. Podobnie jak inne rośliny z tej rodziny tworzy silne wąsy czepne, dzięki czemu może być uprawiana na podporach. Zarówno łodyga jak i klapowane liście są owłosione. Wytwarza dużą ilość żółtych kwiatów męskich i żeńskich. Jest roślina obcopylną, chętnie zapylaną przez owady. Kwitnie od czerwca do lipca. Od września do listopada obficie zawiązuje charakterystyczne owoce, które są podłużne, żeberkowane, o brodawkowatej skórce. Zależnie od odmiany niedojrzałe owoce o długości 10-15 cm mogą mieć barwę od białej poprzez jasnozieloną do ciemnozielonej. W miarę dojrzewania przebarwiają się na żółto lub pomarańczowo. Dojrzałe owoce pękają odsłaniając nasiona w czerwonych osnówkach.


Właściwości i zastosowanie

Owoce balsamki są bogate w składniki odżywcze, a jednocześnie nie są kaloryczne. Zawierają duże ilości żelaza. Są też lepszym źródłem potasu niż banany(mają go dwukrotnie więcej), wapnia(więcej, niż w szpinaku) oraz beta-karotenu (więcej, niż w brokułach).Uzupełniają nasza dietę w witaminy A, B1, B2 oraz C. Ponadto w owocach znajdziemy też lecytynę, alkaloidy i glukozydy oraz olejki eteryczne. Warzywo to jest szczególnie cenione za swoje właściwości hipoglikemiczne. Znajdują się w nim substancje przypominające insuliną zwierzęcą i skutecznie obniżające ilość cukru we krwi, wspomagając przy tym uwalnianie i aktywność insuliny. Redukuje poziom cholesterolu i trójglicerydów, co jest ważne u osób cierpiących na miażdżycę. Balsamka ma również działanie antyoksydacyjne, zalecana jest w profilaktyce raka. Oprócz tego, ze względu na swój gorzki smak, poprawia apetyt i trawienie. Regularnie spożywane owoce poprawiają odporność organizmu, mają też działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.

Balsamka ogórkowata

Balsamka ogórkowata

Gorzkie w smaku owoce spożywa się niedojrzałe, gdy są jeszcze zielone lub lekko żółte. Mają delikatną skórkę i mogą być jedzone w całości. W środku znajdują się dość duże nasiona, które w raz z rdzeniem są najbardziej gorzkim elementem owocu, możemy je wyciąć przed użyciem. Miąższ przypomina miąższ ogórka jest wodnisty i chrupiący. Aby pozbyć się gorzkiego smaku, pokrojoną balsamkę umieszczamy na kilka godzin w wodzie z solą. Można ją też natrzeć solą, a po jakimś czasie dokładnie wypłukać. Smażona lub duszona doskonale nadaje się jako dodatek do dań mięsnych. Ze świeżych owoców możemy robić sałatki, wspaniale smakuje również marynowana w occie. Z suszonych, pociętych w plastry owoców i liści można parzyć bardzo aromatyczną herbatę. Zblanszowane młode liście i kwiaty z powodzeniem mogą zastąpić jarzyny.

Balsamka ogórkowata

Balsamka ogórkowata

Wymagania

Balsamka rośnie dobrze w takich samych warunkach jak inne rośliny dyniowate. W początkowej fazie wzrostu wymaga temperatury 18°C, w późniejszym okresie optymalny zakres temperatur to 24- 27°C. Jest bardziej odporna na niskie temperatury niż inne rośliny z rodziny, jednak niezbyt ciepły klimat znacznie opóźnia wzrost rośliny. Nie jest ona w stanie przetrwać ujemnych temperatur. Jest przystosowana do zmiennej wilgotności podłoża, niemniej regularne podlewanie jest niezbędne do zapewnienia dobrego plonowania. Balsamka ogórkowata toleruje szeroki zakres gleb, ale preferuje przepuszczalne, gliniasto-piaszczyste gleby bogate w materię organiczną. Optymalne pH gleby mieści się w zakresie od 6.0 do 6.7, ale rośliny tolerują również alkaliczne.

Balsamka ogórkowata

Balsamka ogórkowata

Uprawa

Podobnie jak inne dyniowate, balsamka ma wysokie wymagania cieplne, dlatego w naszych warunkach klimatycznych najwyższy plon uzyskuje się w uprawie pod osłonami. Z powodzeniem można ją uprawiać w gruncie, jednak wtedy owocuje dużo słabiej. Przed rozpoczęciem uprawy należy starannie przygotować glebę. Nasiona można wysiewać bezpośrednio do gruntu dopiero, gdy minie ryzyko przymrozków, a gleba dostatecznie się nagrzeje. Umieszczamy po 2-3 w dołku, co 30-50 cm, jeśli będziemy je prowadzić na podporach lub co 100 cm przy uprawie na płasko. W naszym dość chłodnym klimacie lepsze skutki daje uprawa balsamki z rozsady. Na przełomie kwietnia i maja siejemy je do doniczek o średnicy 8 cm. Moczenie nasion w wodzie przez 24 godziny zapewnia szybkie i bardziej równomierne kiełkowanie, które następuje już po tygodniu. Sadzonki są gotowe do wysadzenia po około 15-20 dniach, powinny mieć minimum 10 cm. Należy pamiętać by wysadzać je dopiero po 15 maja, gdy minie ryzyko nagłych spadków temperatury.

Zabiegi pielęgnacyjne

Balsamka ogórkowata rośnie bardzo szybko i w ciągu dwóch tygodni od posadzenia warto zaopatrzyć ją w podpory. Prowadzenie na palikach lub rusztowaniach zwiększa plon i wielkość owoców, ponadto w przypadku uprawy poziomej istnieje duże ryzyko, że owoce zgniją. Roślina wytwarza liczne pędy boczne, które należ usuwać, ponieważ ich nadmierna ilość znacząco ogranicza uzyskany plon. Z racji tego, że warzywo to jest wrażliwe na suszę, w tym czasie niezbędne jest jej podlewanie. Jeśli zdecydujemy się na uprawę na płasko, dobrze jest ziemię wokół roślin ściółkować folią lub słomą. Ograniczy to nie tylko gnicie owoców, ale również wzrost chwastów. Balsamka jest porażana przez choroby powszechnie występujące na innych dyniowatych. Najczęściej jest to mozaika ogórka oraz mączniak prawdziwy dyniowatych, zaś ze szkodników są to przede wszystkim mszyce i przędziorki.

Balsamka ogórkowata

Balsamka ogórkowata

Autor: Justyna Przasnyska

czytaj dalej...

0 komentarzy

Dodaj swój komentarz

Zobacz także

Kategorie